Yeni nesil Alevi dedeleri delikanlı

Alevilerin yeni nesil dedelerinin birçoğu bilinenin aksine gençlerden oluşuyor. Yaşları 25 ile 40 arasında değişen dedeler, modern hayata entegre olmuş durumda.

Dargınları barıştıran, kız istemeye giden, hatta borçlulara para bulan dedeler, Alevi gençleri saz, semah, Farsça gibi kurslar için de teşvik ediyor. İnsanlarla sıcak ilişkiler kurarak Alevi toplumunun nabzını tutan dedelerin birçoğu üniversite mezunu ve Alevi sosyolojisine, dinler tarihine hâkim.Toplumun güzel ahlakla düzeleceğine inanan genç Alevi dedeleri, birlik ve beraberlik mesajı veriyor.

Kırklar Cemevi'nin dedesi, 36 yaşındaki Baki Güngör, Anadolu Üniversitesi Halkla İlişkiler mezunu. Garip Dede Dergâhı'nın dedesi Celal Fırat ise 35 yaşında. Toptan kuru gıda işiyle meşgul olan Fırat, işinden geri kalan vaktinin hemen hepsini dedelik vazifelerini yaparak geçiriyor. Farklı şehirlerde yüzlerce talibi bulunan dedelerin ziyaretçisi çok olduğu gibi kendileri de sık sık şehir dışına taliplerini ziyarete gidiyor.

Alevi toplumu içindeki sosyal birçok meseleyi dedeler çözüyor. Celal dede en son Sünni bir kız kaçıran taliplerinden birini ziyaret etmiş. Hem kız hem erkek tarafını ikna edan Celal dede olayı tatlıya bağlamış. Türkiye'nin bilimsel sınırlar içinde sosyal faaliyetlerinin bütün gençleri suçtan alıkoyacağını belirten Celal dede, Alevi gençleri ahlaksal ve erdemsel açıdan donatmak için semah öğrettiklerini dile getiriyor. "Aklı olmayanın dini olmaz." diyen Fırat, toplumdaki hataları ve yanlışlıkları en az seviyeye indirmek için faaliyetlerde bulunduklarını belirtiyor.

Baki dede, Alevilikte geçmişte dede diye bir kavram kullanılmadığını, yaklaşık 50 yıldır kullanılan bir sözcük olduğunu söylüyor. Babadan oğula geçen dedelik için daha önce rahber, pir ve mürşit kelimelerinin kullanıldığını anlatan Güngör, seyyid olmayanın dede postuna oturamayacağını ifade ediyor. Ayrıca dede olmak için liyakat ilkesinin şart olduğunu kaydeden Güngör, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Dede, donanımlı olmak zorunda. Taliplerin sorularına cevap verebilmeli. Sadece dede çocuğu ve seyyid olmak yetmiyor. Alevi hukukunu, Alevi sosyolojisini, dinler tarihini ve tasavvufu iyi bilmesi gerekiyor. İnanç önderleri olan dedeler geçmişte çok daha donanımlı insanlardı. Arapça ve Farsçayı biliyorlardı. Bir dedenin dedelik yapabilmesi için kemalat, ilim ve irfan sahibi olması gerekir."

Kurum başkanlarının kendi sübjektif görüşlerini Alevilik diye sunmalarından kaynaklanan sorunlar olduğuna işaret eden Güngör'e göre bugün hiçbir kurum ve kişi Alevi toplumunun hepsini temsil etmiyor. İzzettin Doğan, Ali Balkız gibi Alevi önderlerinin de Alevi toplumunun hepsini temsil etmediğini kaydeden Güngör'ün bir önerisi var. Güngör, "Alevi toplumunun merkezî bir otoritesi yok.

Bütün Alevi cemevleri kendilerini feshetmeli, daha sonra 'Alevi Birliği Cemevleri' çatısı altında birleşmeli. Böylelikle merkezî bir yapı olur. Orada seçilen başkan bütün Alevileri temsil edebilir." şeklinde konuşuyor. Aleviliğin İslam'ın dışında olduğunu söyleyenlere de tepki gösteren Güngör, "Alevilik İslam'ın dışında diyen bir başkana da tepkimizi gösteririz. Allah, Muhammed, Ali, Ehl-i Beyt, on iki imam diyeceksiniz, sonra da Alevilik İslam dışı diyeceksiniz. Biz kurbanlarımızı Allah'ın ve Ehl-i Beyt'in ismiyle keseriz. Tüm ibadetlerimizde bu ritüeller işlenir." diyor.

Geçmişte ateist ve materyalist bilgilerin Aleviliği şekillendirmeye çalıştığını kaydeden Güngör, bunun başarılamadığını dile getiriyor. Güngör, "Kendi sübjektif görüşlerini Alevilik gibi sunanlar en kısa sürede bu yanlış ve hatalardan dönecekler. Aleviliğin İslam'ın tasavvufi ve Batıni yorumu olduğunu açıkça ifade edecekler." şeklinde konuşuyor.