Türkiye’deki akaryakıt kaçakçılığı ekonomiyi de tehdit noktasına ulaştı. Peki kaçakçılık hangi yollarla yapılıyor, boyutu ne kadar, kaçakçılığın merkezi neresi? Irak’a benzin yerine su nasıl gönderiliyor? Açıklanan rakamlar gerçeği ne kadar yansıtıyor? NOKTA Dergisi bu haftaki sayısında akaryakıttaki kaçağı araştırdı.

Verilere göre, akaryakıt kaçakçılığının büyük bölümü deniz yolu ile yapılıyor. Serbest bölgeler veya gümrüklerden yüklenen transit akaryakıtın bir kısmı veya tamamı yurt içinde boşaltılıyor; ya da balıkçı motoru veya deniz hizmet motoru gibi deniz araçlar, uluslararası sulardaki gemilerde mevcut akaryakıt zulalarından aldıkları kaçak akaryakıtı iç piyasaya sürüyor.

Yabancı gemiler ve yurt dışındaki limanlara sefer yapacak olan Türk gemilerinin gümrük vergilerinden muaf olarak aldıkları akaryakıtı yurtiçine satmaları yoluyla gerçekleşen kaçakçılık yolu da mevcut. Birçok sınır illerinde özelikle de Habur’da, TIR, kamyon, otobüs, çekici, hatta otomobillerin orijinal depoları yerine daha büyük hacimli depolar konularak sınır ticareti kapsamındaki akaryakıt bölge dışına satılıyor. LPG, dizel, benzin gibi yakıtların sınır dışına çıkmadan boşaltılıp yerine su ihraç edilmesi, içeride bırakılan yakıtın yeniden satılmasıyla da kaçakçılık yapılıyor. Kimya sanayii alanında kullanılmak üzere ithal edilen petrol türevlerinin, benzin içine katılarak satılması da kaçakçılığın bir başka boyutu.

Nokta’nin sorularını yanıtlayan AKP Adana Milletvekili Atilla Başoğlu, kaçağın boyutunun 5 milyar dolar olduğunu savunuyor:

“Irak, rafinerileri bombalandığı için Türkiye’ye ham petrol veriyor, LPG, dizel gibi işlenmiş petrol alıyor. Şimdi bunun yerine tankerlerde su gidiyor. Çöle gönderilen su olduğu için o yüzden hayali ihracat gibi ben de buna ’serabi ihracat’ adını verdim. Irak ’takas olarak biz size fuel oil yakıtı veya hem petrol verelim’ dedi ama büyük oranda Türkiye’ye fuel-oil girdi. Fuel-oil yakıt depolama şartları, zamanında sevkiyat gerektirir. Bunu Türkiye’ye dağıtmak organizasyon işidir. Ama bazıları bir çırpıda bunu yapıyor. Buradan LPG, dizel yerine su gitti. Karşılığında da fuel oil alıp getirdiler. Türkiye’de çift taraflı çok büyük vurgunlar vuruldu. Beş senelik kaçak oranı şahsi görüşüme göre 5 milyar doların üzerindedir.”