RTÜK daha sıkı denetleyecek

RTÜK Yasası’nda yapılması öngörülen yeni düzenlemeyle “Yayınlar, edebe aykırı olamaz” ifadesi yasada yerini alacak. Edebe uygunluğu RTÜK belirleyecek

Hükümet, RTÜK Yasası’nda çok temel değişikliklere hazırlanıyor. Yayınların içeriğine ve yayın organı sahipliğine ilişkin düzenlemeler öngören taslak, Başbakanlık’a sunuldu. Buna göre yayınlar, artık “edebe uygun olarak” hazırlanacak. “Terör” ve “kamu güvenliği” ifadeleri de ilk kez bu düzenlemeyle yayın yasakları arasına alındı. Yeni düzenlemeyle birlikte, geçmişte ceza alan tüm televizyon ve radyolara “sicil affı” getirilerek cezaları sıfırlanıyor. RTÜK’ün denetimi dışında olan TRT de özel kuruluşlar gibi denetlenecek. Yeni düzenlemenin getireceği “yayın ilkeleri”nden bazıları şöyle:

MÜSTEHCENLİĞE ENGEL

Yeni düzenlemeyle, yayınların edebe aykırı olmaması ve müstehcenlik içermemesi gerekiyor. Taslakta, “Yayınlar, edebe aykırı olamaz” ifadesine yer veriliyor. Mevcut yasada yer alan “suç örgütlerinin korkutucu ve yıldırıcı özellikleri yansıtılamaz” ifadesinin başına “terör” getirilerek, “terör ve suç örgütlerinin korkutucu, yıldırıcı özelliklerinin yansıtılmaması” olarak değiştiriliyor.

Yayınların ölçüsüz şiddet içermemesi ve hayvanlara karşı olan da dahil şiddet kullanımını özendirici veya ırkçı nefret duygularını kışkırtıcı nitelikte olmaması gerekiyor. Alkol, tütün ürünleri ve uyuşturucu madde kullanımını özendirici türden yayın yapılmaması isteniyor.

HABERDE EFEKT YASAK

Çocuk ve kadınların istismarına yönelik ve sadece kadın cinselliğini ve çocuk safiyetini işleyen reklamlara yer verilmemesi, çocukların ebeveynlerine ve öğretmenlerine duydukları özel güvenin kullanılmaması gerekiyor. Çizgi filmlerin en az yüzde 20’sini yerli yapım eserlere ayıracak. Yayınlarda belli oran ve saatlerde eğitim, kültür yayınları ile Türk Halk ve Türk Sanat Müziği programlarına zorunlu yer verilecek. Haberlerde doğal sesin dışında efekt ve müziğe yer verilemeyecek.

DOĞRUDAN DURDURMA

Düzenleme, RTÜK’e şu koşullarda doğrudan yayın durdurma yetkisi öngörüyor: “Milli güvenliğin gerekli kıldığı hallerd, kamu düzeninin ciddi şekilde bozulması kuvvetle ihtimal dahilinde ise, Başbakan veya görevlendireceği bakan, yayınını durdurabilir. Ayrıca gecikmesinde sakınca bulunan haller ile toplumu infiale sevk edecek yayınların yapılması durumunda Üst Kurulca programın yayınının durdurulmasına karar verilebilir. Bu karar, en geç 24 saat içinde karara bağlanmak üzere hakime sunulur.” Yürürlükteki yasa maddesine göre ise, yargı kararları saklı kalmak kaydıyla yayınlar önceden denetlenemiyor ve durdurulamıyor.



Yabancı sermayeye birden fazla yayın organı

Taslak, yabancı sermaye payını şöyle düzenliyor: “Bir özel radyo ve TV kuruluşunda toplam yabancı sermaye payı, ödenmiş sermayenin yüzde 50’sini geçemez. Aynı yabancı, gerçek veya tüzel kişilerin ikinci bir özel radyo ve TV kuruluşuna ortak olması halinde ikinci kuruluştaki toplam yabancı sermaye payı ödenmiş sermayenin yüzde 25’ini geçemez. Yabancı bir gerçek veya tüzel kişi en fazla iki özel radyo ve iki özel TV kuruluşuna ortak olabilir.”

Yürürlükteki düzenlemeye göre ise bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda yabancı sermayenin payı ödenmiş sermayenin yüzde 25’ini geçemiyor. Bir özel radyo ve televizyon yayın kuruluşunda ortak olan gerçek veya tüzel yabancı kişi, bir başka radyo ve televizyon kuruluşuna ortak olamıyor.

‘Edepsiz’ olanlar raporla anlaşılacak

Düzenleme, Avrupa Sınır Ötesi Televizyon Sözleşmesi’ne dayanarak metne konuldu. Yayının edebe uygun olup olmadığı, raporlar ışığında Radyo Televizyon Üst Kurulu tarafından değerlendirilecek. Oradan çıkan karar da doyurucu olmazsa, muhataplar konuyu mahkemeye taşıyabilecekler. Bu durumda bilirkişi raporları önem kazanacak.