Genç girişimcinin ödüllü fikri

Farelerden şirket kurdu

Bu yıl ikincisi düzenlenen, gençlere yeni fikirler geliştirme ve şirket kurma imkanı sunan "birFikrinmiVar?" yarışmasının geçen yılki birincisi Begüm Buğdaycı projesini hayata geçirip, kendi şirketini kurdu bile. Türkiye’nin ilk özel ruhsatlı deney hayvanı laboratuvarını kuran Buğdaycı, Türkiye’de kullanılan 200 bin deney hayvanının yüzde 2’sini üretmeyi hedefliyor. Bu yıl ikincisi yapılan yarışmada kazanana 200 bin TL’ye kadar sermaye verilecek.

Melek yatırımcı ağı sayesinde bulduğu iş fikirlerine sermaye bulup, onları şirketleştiren LabX’in kurucusu Fuat Sami’nin fikir babalığını yaptığı "birFikrinmiVar?" yarışması gençler arasındaki girişimciliği artırmayı hedefliyor. ’Fikrini bul, şirketi kur’ sloganı ile bu yıl ikinci kez yola çıkan yarışmaya geçen yıl 25 üniversiteden 750 proje başvurmuştu. Yarışmanın birincisi A. Begüm Buğdaycı yarışmadan sonra kendi işini kurdu. Türkiye’nin ilk özel ruhsatlı deney hayvanı laboratuvarını kuran Begüm Buğdaycı (25) bu ilginç fikriyle jüri üyelerinin dikkatini çekti. Tabii bunda sunum yapmaya giderken petshop’a koşup satın aldığı farenin payı da büyük. 

Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi mezunu olan Begüm Buğdaycı, deney faresi yetiştirme fikrinin nasıl doğduğunu şöyle anlatıyor: "Böyle bir açığın olduğunu üniversitede deney hayvanları dersi sırasında farkettim. Hocamız deney hayvanlarının yurtdışında fabrika tarzı yerlerde üretildiğinden, belli standartların olduğundan, ülkemizde ise ruhsatsız, merdiven altında üretimler yapıldığından ve deneylerden de sağlıksız sonuçlar alındığından bahsetmişti. O zaman bu niye Türkiye’de bu şekilde yapılmıyor diye düşünmüştüm, bu yarışmayla bunu gerçeğe dönüştürebilir miyiz diye baktım. Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’ndan ruhsatımızı aldık. Özel sektörde ilk ruhsatlı deney hayvanı laboratuvarını biz kurduk." 

Yarışmaya başvuranlar hep işletme, endüstri mühendisliği, MBA öğrencileriyken veterinerlik fakültesinden yapılan tek başvuru Begüm Buğdaycı’dan geldi. "Hayatımda hiç iş planı yazmadığım için kimse beni rakip olarak görmüyordu" diyen Buğdaycı’nın birinci olmasındaki en önemli etken fikrin orijinalliği ve konuya yeteri kadar hakim olması oldu. 

Melek yatırımcılık yurtdışında meslek gibi

Yeni iş fikirlerini şirketleştiren LabX’in melek yatırımcı ağında 75 kişi var. LabX’in Genel Müdürü Fuat Sami, melek yatırımcıyı maddi manevi belli bir olgunluğa ulaşmış insan olarak tanımlıyor: "Varlıklı birisi heyecanı ve fikri olan birisine yatırım yapıyor. 75 kişilik yatırımcı ağımızın kimi bir şirkette üst veya orta düzey profesyonel, kimi holding patronu. Bu insanların hepsinin sermayesi var ve benden fikir bekliyorlar. Bana Türkiye’nin her yerinden ayda 100 fikir geliyor. Bunların illa buluş niteliğinde fikirler olması gerekmiyor. Ama ne yazık ki çay bahçesi açmak isteyen de evinin bahçesinde kivi yetiştiren de başvurabiliyor. Girişimcilik ne yazık ki istenilen düzeyde değil." Şu ana kadar 7 şirket kuran Sami, herkesi yatırım yapmaya çağırıyor: "Minimum yatırım tutarı 20 bin TL, fikirlerin hayat bulması ise 200-500 bin TL arasında değişiyor. Herkes koyduğu kadar hisse sahibi oluyor. Yurtdışında melek yatırımcılık bir meslek gibi. İnsanlar kendi işlerinin yanında bu işleri de yapıyorlar."

Türkiye’de 200 bin deney hayvanı kullanılıyor

Yarışmada birinci olunca ödül olarak 35 binini şirket sermayesi olarak kullanmak üzere 40 bin YTL ödül kazanan Buğdaycı’nın fikrine LabX’in melek ağında bulunan 5 yatırımcı da ortak oldu ve KOBAY Deney Hayvanları Laboratuvarı AŞ, 300 bin TL’lik yatırımla kuruldu. Üretim için kullanılan tüm ekipmanlar İtalya’dan geldi. Çevresi tarafından kendisine "fareci, fare kraliçesi, fareli köyün kavalcısı" gibi isimler takılan Begüm Buğdaycı’nın Almanya’dan gelen 134 damızlık faresi var. 21 günlük karantina süresini geçen ve ruhsatını onaylatan Kobay AŞ, artık üretime başlamaya hazır.

 Buğdaycı, dünyada 50 milyondan fazla deney hayvanının kullanıldığını, Nobel ödüllerinin yüzde 70’inin deney havanları ile yapılan çalışmalara verildiğini söylüyor. Türkiye’de resmi rakamlara göre yılda 200 bin deney hayvanının kullanıldığını ve bunun yüzde 2’sini üretmeyi planladıklarını söyleyen Buğdaycı: "Bizim ürettiğimiz deney hayvanları konvansiyonel deney hayvanları, sıradan çok vasıflı olmayan hayvanlar ama şu anda Türkiye’deki araştırmacıların özel ihtiyaçları var ve bunları yurt dışından sağlamaya çalışıyorlar. Yurtdışından her getirdikleri hayvan için ithalat ve gümrükleme masraflarını ödüyorlar. O kadar uzun yoldan gelince hayvanlar strese giriyor, onlar üzerinde yapılan çalışmalar da olumsuz etkileniyor. Biz bunların da üretimini yapmayı hedefliyoruz. Yurtdışında genetik özellikleriyle oynanmış daha hızlı koşan, şişman, alkolik, farelerle çalışmak istiyorlar ve bunları hazır şekilde almak istiyorlar. Ayrıca laboratuvarımızı araştırmacıların kullanabileceği şekle getirerek burada ameliyatlar yapmalarını, çalışmalarını sağlamak istiyoruz." 

Birinciye 200 bin TL’ye kadar yatırım yapılacak

Gençlere kendi şirketini kurma fırsatı tanıyan "birFikrinmiVar?" yarışması bu yıl LabX ve Özyeğin Üniversitesi’nin önderliğinde GYİAD, Cisco Systems, yenibiriş.com ve UK Trade tarafından destekleniyor. "birFikrinmiVar?" yarışması, iş fikirleri ve iş planı yarışması olmak üzere iki aşamadan oluşuyor. Parlak iş fikirlerinin ortaya çıkarıldığı ilk aşamadan sonra finale kalan 20 iş fikri kapsamlı bir iş planı çalıştayına tabi tutuluyor. Bir fikrin şirketleşme aşamasına kadar geçirdiği tüm aşamaları uzmanlarından öğrenen gençlere GYIAD üyesi bir işadamı da koçluk ediyor. Yarışmanın finalinde kazanacak en iyi fikrin sahibi ise LabX tarafından şirketleştiriliyor. Birinci olan iş fikrini şirketleştirmek için LabX, 200 bin TL’ye kadar sermaye sağlayacak. Ayrıca birinciye Özyeğin Üniversitesi 40 bin TL’ye kadar kurulum sermayesi, Cisco Systems’dan altyapı desteği, Özyeğin Üniversitesi’nden Executive MBA ve UK Trade and Investment’tan İngiltere’de tüm masrafları karşılanmış kendi alanında bir şirkette kısa dönemli staj imkanı sunuluyor. İkinci ve üçüncüye Özyeğin Üniversitesi tarafından yönetici eğitimi bursu ve 1 aylık İngilizce eğitimi veriliyor. "birFikrinmiVar?" yarışması tüm üniversitelerin lisans, lisansüstü öğrencilerinin ve onların yanında akademisyenlerin de katılımına açık olacak. Ayrıca yarışma bu sene gruplarında bir öğrenci bulundurmak şartıyla tüm akademisyenlere de açık olacak. 

Son başvuru tarihi 10 Nisan olan yarışmaya başvurular www.birfikrinmivar.com adresi üzerinden yapılıyor. Sonuçlar Temmuz’da açıklanacak.