TIR'LARA MOBİL TAKİP GÜMRÜKLERE e-İMZA

Başbakan Yardımcısı ve Devlet Bakanı Hayati Yazıcı, gümrüklerde, yasal ticaretin hızlandırılması ve illegal ticaretin önlenmesi için çalıştıklarını belirterek, bu amaçla TIR'ların mobil cihazlarla takibi projesini hayata geçireceklerini söyledi. Yazıcı, 'Transit geçiş yapan ya da bir kapıdan girerek başka bir gümrüğe giden TIR'lar, çipler sayesinde izlenecek. Güzergah dışına çıkana anında müdahale edilecek' dedi. Gümrük işlemlerinde mobil ve e-imza uygulamasına geçileceğini belirten bakan, firmaların, beyannamelerini artık gümrük idaresine gelmeden onaylatacağını belirterek 'Böylece gümrük işlemleri yüzde 30 hızlanacak' diye konuştu.
BAKAN Yazıcı, ülke dış ticaretinin yükünü sırtlayan gümrük idarelerinin bilgi ve iletişim teknolojilerini nasıl kullandığını AKŞAM'a anlattı.

Gümrük Müsteşarlığı'nın görevleri nedir, bu görevleri yerine getirirken teknolojiden nasıl yararlanıyor?
Gümrüklerin görevi, Türkiye'ye giriş çıkış yapan malları kontrol etmek ve bunların vergilendirmesini yapmak. İki temel amacımız, yasal ticaret yapan firmaların işlerini olabildiğince basitleştirmek ve yasalara aykırı ticarete yönelenlere de olabildiğince engel olmak. Gümrük Müsteşarlığı, bu amaçla bir otomasyon projesi başlattı. Bu proje, mal ve araç hareketlerinin bilgisayar üzerinden takibini sağlıyor. E-gümrük projesiyle, eşyanın gümrüğe gelişinden dolaşıma girinceye kadar tüm süreçlerini
elektronik olarak gerçekleştiriyoruz.

Gümrük işlemlerinde mobil imza dönemi
İthalat ve ihracat yapan firmalar, e-gümrük projesinden nasıl yararlanıyor?
2000 yılında başlayan projeyle firmalar, beyannamelerini elektronik ortamda doldurmaya başladı. Ancak
e-imza olmadığı için kağıt işlemleri de yok edilemedi. Firmalar, beyannamelerini kağıt ortamında tescil edip onaylatmak zorunda. Gümrük idaresine gelmelerine gerek olmadan beyannamelerini dolduran firmalar, nihai aşamada idareye gelerek kağıt ortamında o beyannameyi yazdırıyor ve ıslak imzayla onaylattırıyor. Beyanname de yine kağıt ortamında arşivleniyor. E-imzayı gümrük işlemlerinde kullanabilmek için yasal bir düzenleme yaptık. Meclis'e sevk ettiğimiz tasarı, Genel Kurul gündemine gelmeyi bekliyor.

Gümrüğe gelme dönemi bitecek
Bu tasarı ile gümrük işlemlerinde nasıl bir değişim yaşanacak?
Yasalaşma sürecinin ardından, gümrük beyannamelerini elektronik ortamda kabul edebileceğiz. Beyanname onay sürecindeki dağınık yapı ortadan kalkacak. Sistemde, e-imza yanında mobil imza da kullanılabilecek. Bunun için 2 cep telefonu operatörü ile anlaştık. Projeyi, pilot olarak 10 gümrük idaresinde uyguluyoruz. Gümrük beyannamelerini kağıt ortamından çıkarıyoruz. Tüm ihracatçı ve ithalatçılar, beyannamesini ofisinden doldurarak, mobil ve e-imzalı olarak imzalayacak. Artık gümrüğe gelip çıktı ve ıslak imza alma süreçleri ortadan kalkacak. Gümrük idarelerindeki insan kalabalığını göremeyeceksiniz. Firmalar, beyannamesini imzalayıp bizim sisteme gönderecek, sistem de onu işleme alacak. Ekli belgeleri de sisteme ekleyebilecekler. Gümrük işlemlerinde süreçler hızlanacak, firmalar tescil ve onay işlemlerini ofislerinde yapacaklar.

Gümrük işlemleri yüzde 30 azalacak
Yeni sistemin firmalara ve devlete faydası ne olacak?
İthalatçı ve ihracatçıların artık beyanname için idareye gelmesine gerek kalmayacak. Firma, gümrük idaresine sadece malın teslimi için gelecek. Gümrük süreçleri yüzde 30 oranında ortadan kalkacak. Bir günün çok altına inecek. Artık cep telefonları da bilgisayar fonksiyonlarına sahip hale geldi. Mobil imzası olan firma yetkilileri, beyannamelerini sistem üzerinden hazırlayarak yurtdışında dahi tescil onay işlemlerini tamamlayabilecek. Sadece beyanname doldurması için gereken programı cep bilgisayarına indirmesi gerekecek.

İhracat anında görülebilecek
E-gümrük projesiyle ithalat ve ihracat verilerinin elde edilmesinde kolaylık sağlandı mı?
Tüm ithalat ve ihracat bilgilerini elektronik ortamda alıyoruz. Türkiye genelindeki 100 serverden merkeze bilgi akıyor. Bir gün içinde ithalat ve ihracat rakamlarını görüyoruz. Bu verileri TÜİK'e aktararak, dış ticaret verilerini birlikte açıklıyoruz. Şimdi yeni çalışmalarla artık anında tüm ihracat ve ithalat verileri görülecek.

Malın durumunu SMS ile öğren
'Mobil gümrük' olarak adlandırılan SMS sisteminin de firmalara önemli katkısı oldu.
Bu sistem sayesinde bir firma, ihracat ya da ithalat yapmak için doldurduğu beyannamesiyle ilgili tüm aşamaları takip ediyor. Cep telefonu operatörleri ile bu konuda bir proje hayata geçirildi. Firma, gümrük idaresinde beyannamesinin durumunu öğrenmek istediğinde, bir SMS gönderiyor. Malının gümrükteki süreci hakkında ona anında mesaj geliyor. Örneğin, 'ithalatınız sarı hatta düştü. Süreç tamamlandı' diye mesaj geliyor. İsterse tüm aşamalarıyla ilgili mesaj da geliyor. O an için malın süreci neyse onun bilgisini de doğru olarak alıyor.

Elektronik belge transferi geliyor
Gümrüklerde bir de 'Tek Pencere' uygulamasına geçilmesi projesi var. Bu projenin ne gibi faydaları olacak?
İthalat sırasında, ilgili kamu kurumlarından ortalama 5 civarında ek belge isteniyor. Bu uygulamayla, diğer kamu kurumlarından almamız gereken belgeleri elektronik ortamda alacağız. Firmaların Sanayi, Sağlık ve Tarım bakanlıkları gibi kurumlardan gidip almaları gereken belgeler için uğraşmalarını ortadan kaldıracağız. Belgeyi kağıt olarak beklemek yerine artık
elektronik ortamda alacağız. Böylece, gümrük süreçleri çok kısalacak, ithal ürününe bağlı olarak 2-10 günlük kazanımlar sağlanacak.

Akaryakıt tankına saat başı takip
Ülke için büyük önemi bulunan akaryakıt kaçakçılığının önlenmesi için nasıl bir proje uygulanıyor?
Akaryakıt kaçakçılığı ile mücadele için, akaryakıt antrepolarında bulunan elektronik ölçüm cihazlarının bilgisayar bağlantıları oluşturuldu. Böylece, elektronik ortamda ilgili gümrük idaresinden gözetim yapılması ve antrepodaki yakıt miktarının izlenmesi sağlanıyor. 'Akaryakıt Tankı Takip' projeleri olarak adlandırılan bu sistemle, akaryakıt antrepolarının izlenmesiyle oluşan bilgiler saat başı güncelleniyor. Antrepolardaki akaryakıt miktarlarının son durumu karşılaştırılıyor. 2008 yılında yaklaşık 18 milyon lira değerinde kaçak akaryakıt geçirilirken, bu yılki yakalama tutarı,
henüz yılın başında olmamıza rağmen yaklaşık 2 milyon lirayı buldu.

200 milyon dolarlık tasarruf
'TAŞRAYLA birlikte yılda 4 milyonun üzerinde beyanname tescil ediyoruz. Bunun iki sayfa olduğu düşünülse 8 milyon kağıt eder. Ekleriyle birlikte 60 milyon kağıt gidiyor. Bu kadar kağıt ortadan kalkacak. Firmalar için gel -git ve benzin işlemleriyle birlikte yıllık 200 milyon dolarlık masraf ortadan kalkacak. Bu kadarlık yük reel sektörün omuzlarından alınacak. Zaman katkısı zaten ölçülemez. Ciddi personel tasarrufu da olacak'

X-ray'ler uyuşturucuya geçit vermiyor
'Gümrükten geçen araçlardaki narkotik madde, silah gibi illegal eşyaların tespiti için tarama sistemleri kullanıyoruz. Birçok kapıda, mobil ve yarı sabit tarama sistemleri (x-ray ve gamma-ray) var. X-ray'ler ile 2007'de Edirne'de bir defada 565 ve 2008'de 575 kilo eroin yakalandı. 2008'de bir önceki yıla oranla yüzde 14 artış sağlanarak 4 ton 37 kilogram uyuşturucu ele geçirildi. Bu yılın ilk iki ayında toplam miktar 463 kilogram oldu.'

Rota dışına müdahale
Yasadışı mal taşınması işlemlerinde teknolojiden nasıl yararlanılıyor?
Bir gümrük kapısından girerek diğer bir gümrük kapısına transit olarak giden araçların takibine yönelik sistemin modernizasyonunu başlattık. Gümrük kapılarından geçen transit araçlara mobil üniteler takılacak ve araçlar katettikleri güzergah boyunca Komuta ve Kontrol Merkezi'nde GPS sistemi ile izlenecek. Örneğin, Kapıkule'den giren ve ülkemizi transit geçerek İran'a gidecek olan bir aracın, takip etmesi gereken rotadan sapmaması ve taşıdığı yükü geçtiği ülkeye bırakmaması gerekiyor. Transit geçişlerde araçların takip edilmesi çok önemli. Güzergahları boyunca bu araçlar, muhafaza ekiplerince araç takip sistemi üzerinden takip edilecek. Bu hizmet, GSM altyapısı kullanılarak verilecek. Aracın güzergahtan sapması halinde, anında müdahale edilecek. Araç, mevzuat gereği izin verilen rotanın dışına çıkarsa sistem onu merkeze bildirecek. Sistemin modernizasyonu, yılın ilk yarısında sonuçlandırılacak. Bu sistemden önce her transit TIR için araca memur refakati veriyorduk. Tüm güzergah boyunca o memur TIR'da seyahat ediyordu.