150 şirket devlet kapısında
İşsizlik Fonu’nun bugüne kadar pek de bilinmeyen bir avantajı, ekonomik krizde işverenin son çıkış noktası oldu
Haftalık çalışma sürelerini geçici olarak en az üçte bir oranında azaltan ya da faaliyetlerini durduran firmalar Çalışma Bakanlığı’na başvurup kısa çalışma ödeneği istiyor
Son krizde 150 firma, 48 bin 700 işçisi için bu haktan yararlanma başvurusu yaptı. İncelemesi tamamlanıp uygunluk alan şirketin işçisine 3 ay boyunca en az 255 en çok da 510 YTL ödeme yapılıyor. Sürenin 3 aydan 6 aya çıkarılması ile ilgili olarak da çalışma yapıldığı öğrenildi
ANKARA - Küresel ekonomik krizin etkisiyle durumu zora giren 150 firma, “işçimin ücretini sen öde” diye devlete başvurdu. Söz konusu şirketler, Çalışma Bakanlığı İş Müfettişleri’nce yapılacak incelemelerinin ardından, uygun bulunmaları halinde yasadaki “kısa çalışma ödeneği”nden yararlanacaklar. Böylece krizden etkilerek üretimine ara veren veya azaltan firmalardaki işçi ücretleri “kısa çalışma ödeneği” adı altında 3 ay süreyle İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak.
Gizli tutuluyor
Söz konusu 150 firmada ücretini devletin vermesi istenen işçi sayısı ise 48 bin 700 kişi civarında bulunuyor. Bu şirketlerin isimleri ticari sır kapsamında görüldüğünden kesinlikle açıklanmıyor. Çalışma Bakanlığı yetkilileri, “Başvurular tamamen gizlidir. Sonuçta başvuruda bulunan şirketin ticari itibarı, bankalar nezdindeki kredibilitesini etkileyecek önemli bir aşamadır” dedi. İşsizlik Sigortası Kanunu’na göre genel ekonomik kriz veya deprem gibi olağanüstü zorlayıcı nedenlerle geçici olarak işyerindeki işçilerin tamamı veya bir kısmının haftalık ortalama çalışma sürelerini en az üçte bir oranında azaltan veya işyerinde faaliyetini tamamen veya kısmen durduran işverenlerin kısa çalışma ödeneklerinden yararlanması mümkün.
2007’de 40 kişi aldı
Ancak kanunun bu maddesinin bugüne kadar ortaya çıkmadığı, son ekonomik krizden sonra bu haktan yararlanmak isteyen firma sayısında önemli bir artış olduğuna dikkat çekildi. Şu an 48 bin 700 işçi için başvuru yapılırken, kısa çalışma ödeneğinden 2005’te 21 kişiye 10 bin 567 YTL, 2006’da 217 kişiye 64.4 bin YTL, 2007’de 40 kişiye 22 bin YTL ücret ödendiği öğrenildi.
İşsizlik Fonu’ndaki para 37 milyar 553 milyon YTL
Türkiye İş Kurumu (İŞ-KUR), tarafından açıklanan İşsizlik Sigortası Fonu’na ait son gelir gider tablosuna göre halep fonda 37 milyar 553.8 milyon YTL bulunuyor. İşsizlik sigortasına ilişkin yasanın uygulanmaya başladığı 1 Haziran 2000’den bu yılın Kasım sonuna kadar Fon, toplam 12 milyar 884.5 milyon YTL tutarında işçi ve işveren primi tahsil etti. Aynı dönemde söz konusu primlazere ait 297 milyon YTL’lik de gecikme faizi tahsil edildi. Fon’a devlet katkısı olarak Hazine tarafından yapılan aktarmalar da 4 milyar 365 milyon YTL olarak gerçekleşti. Fon’un bu dönemde elde ettiği idari para cezası gelirleri de yaklaşık 11.7 milyon YTL olarak gerçekleşti. Birikimlerini tahvil, bono gibi Hazine iç borçlanma kağıtlarında değerlendiren Fon, anılan dönemde toplam 23 milyar 371 milyon YTL faiz geliri sağladı. İadelerle birlikte Fon’un 30 Kasım’a kadar elde ettiği toplam gelir 40 milyar 957 milyon YTL’ye ulaştı. İşsizlik Sigortası Fonu’nun bugüne kadarki toplam harcaması ise toplam 3 milyar 393 milyon YTL oldu.
Çalışma Bakanlığı’nın işverenin talebini uygun bulması gerekiyor
İŞYERİNİN işçiye devlet tarafından ödenecek kısa çalışma ödeneğinden yararlanabilmesi için
* Genel ekonomik kriz veya zorlayıcı sebeplerle haftalık çalışma sürelerini geçici olarak en az üçte bir azaltan, faaliyetini tamamen veya kısmen durduran işverenin talebinin Çalışma Bakanlığı’nca uygun bulunması gerekiyor.
* Kısa çalışmanın başladığı tarihte, işçilerin son 120 gün prim ödeyerek sürekli çalışmış ve son 3 yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak çalışıp işsizlik sigortası primi ödemiş olması gerekli.
* İşyerinde haftalık çalışma sürelerinin azaltılması veya faaliyetin durmasına neden olan sebeplerin en az 4 hafta sürmüş olması gerek.
Nasıl başvuruluyor?
* Şirket, gerekçeleriyle Türkiye İş Kurumu ilgili birimine, varsa sendikaya yazılı bildirimde bulunuyor. Bakanlığın bu başvuruyu uygun görmesi gerekiyor.
* Zorlayıcı sebeplerin varlığının açıkça ortaya çıktığı durumlarda, bakanlık iş müfettişleri inceleme yapıyor. Olumlu karar çıkarsa sonuç İş-Kur’a bildiriliyor.
* Takip eden ay itibarıyla ücretler İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödenmeye başlanıyor.
* Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son 4 aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde 40’ı. Yani en az 255 YTL oluyor. En fazla ise brüt asgari ücretin yüzde 80’ini yani fazla 510 YTL’yi geçemiyor.
* Ancak ödeme, mevcut mevzuata göre 3 aylık süreyi aşamıyor.
TBMM Genel Kurulu’nda bakanlığının bütçesi üzerine milletvekillerinin eleştiri ve sorularını yanıtlayan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Faruk Çelik, işsizlik konusunda “ah-vah” dedirtecek bir tablo olmadığını belirterek “Konuyu abartmayalım” dedi.
Kayıt dışı istihdamın 2001 yılında yüzde 52.0 olmasına rağmen bugün bu rakamın yüzde 46.9’a indiğini söyleyen Çelik, muhalefet milletvekillerinin Tuzla tersanelerine ilişkin eleştirilerine ise Tuzla’ya defalarca gittiğini, sendikalarla, işverenlerle değerlendirme yaptıkları karşılığını verdi.
Kadın istihdamının yüzde 17.9’a ulaştığını belirten Bakan Çelik, çocuk işçiliğinin önlenmesi konusunda da bakanlık olarak bir genelge yayımladıklarını bildirdi. Bakan Çelik muhalefetin “İşsizlik had safhada” eleştirilerine de, “O boyutta değil, konuyu abartmayalım. Sıkıntılı bir süreç ama ah-vah ettirecek tablo yok” yanıtını verdi.
