Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye’de istihdamın önünde 16 engel belirledi.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca hazırlanan ’’Türkiye’de İşsizliğin Önlenmesi ve İstihdamın Artırılması’’ adlı raporda, Türkiye’de istihdamın önündeki engellerden hemen her kesimin şikayetçi olduğu belirtildi.
Raporda, bu engeller arasında, ’’istihdam vergilerinin ağır, kayıtdışılığın fazla olması’’, ’’yurtdışına yatırımcı kaçışı’’, ’’vergi yükünün artışı’’ ve ’’istihdam formalitelerinin fazlalığı’’nın bulunduğu kaydedildi.
Rapora göre, özet açıklamalarıyla birlikte, bu engeller şunlar:
1. Ekonomimizin Rekabet Gücü Zayıflığı ve Yatırım Ortamı Elverişsizliği: ’’Dünya Ekonomik Forumu verilerine göre Türkiye, rekabet gücü açısından 105 ülke arasında geçen yıl 52. olabilmiştir.’’
2. Makroekonomik Politikalarda Üretime Gereken Önemin Verilmemesi: ’’Bunun başlıca sebebi olarak, geçen dönemlerde üretim, yatırım, ihracat ve istihdam yaratan reel sektöre dayalı bir büyüme yaklaşımının benimsenmemesi ve dünyadaki yönelişler de ihmal edilerek, yüksek katma değer üreten iş alanlarına öncelik verilmemesi gösterilmektedir.’’
3. Bankacılık Sektörünün İşlevinden Uzaklaşması: ’’Sektörün kamu borçlanma mekanizmasının bir parçası haline gelmesi ve sektördeki yolsuzluklar, ekonomiye ve topluma büyük maliyetler olarak yansımıştır.’’
4. Yurtdışına Yatırımcı Kaçışı: ’’Türkiye’den yurtdışına fabrika göçü yaşandığı ifade edilmektedir. Özellikle Bulgaristan, Romanya gibi ülkeler, sundukları vergi, prim, arsa avantajları ve sağladıkları bürokratik kolaylıklarla son 10 yılda büyük ölçüde sabit sermaye yatırımını çekmeyi başarmışlardır.’’
5. Kamu Yatırımlarının Azalması: ’’Kamu kesiminin altyapı yatırımlarının son yıllarda büyük oranda azaltılması ve ödeneklerin sınırlanması, bunlarla bağlantılı özel sektör faaliyet alanlarını da durgunluğa itmiş ve bu alanlarda işsizlik artmıştır.’’
6. İstihdam Vergilerinin Ağır, Kayıtdışılığın Fazla Olması: ’’Gelir vergisi ve prim toplamının işgücü maliyetine oranı açısından, Türkiye’nin 30 OECD ülkesi içindeki vergi ve prim yükü, 18 ülkedekinden fazladır. İstihdam vergilerinin yüksekliği ve kayıtdışının her geçen gün artan büyüklüğü, birbirini besleyen süreçlerdir.’’
7. Birim İşgücü Maliyetinin Artışı: ’’Birim işgücü maliyeti artışı, yıllık ortalama olarak yüzde 4’tür. Türkiye, bu rakamla ülkeler sıralamasında en yüksek 2. sırayı almıştır.’’
8. Vergi Yükünün Artışı: ’’Türkiye, OECD’nin kişi başına düşen milli gelir bakımından en yoksul ülkesi olmasına karşılık, vergi yükü ABD ve Japonya gibi en zengin ülkelerin de üzerindedir.’’
9. Verimlilik Artışının İşgücü Maliyet Artışının Oldukça Gerisinde Kalması: ’’Türkiye’de büyüme olmasına rağmen işsizliğin artması olgusu, verimliliğin artışı ise izah edilebilmektedir. Büyüme yanında verimlilik de arttığı için büyüme, istihdama yansımamaktadır.’’
10. SSK Prim Oranları: ’’Gelir vergisi ve prim toplamının işgücüne maliyetlerine oranı açısından, Türkiye’nin vergi ve prim yükü, 30 OECD ülkesi içinde 18 ülkedekinden fazladır.’’
11. İstihdam Teşviklerinin Yetersiz ve Koordinesiz Olması: ’’Bugüne kadar uygulanan istihdam teşviklerinin zayıf ölçüde, geçici ve yerel nitelikte kalması yanında, en önemli eksiklik, vergi, prim, kredi ve bürokratik kolaylıklar gibi istihdam teşviklerinin ve işsizliği önlemeye yönelik politikaların koordineli ve eş zamanlı uygulanamamasıdır.’’
12. İstihdam Formalitelerinin Fazlalığı: ’’Türkiye, yatırım yapabilmek için yapılan işlem sayısı ve harcanan iş günü açısından bir hayli kötü durumdadır. Ancak son zamanlarda yapılan çalışmaların bu tabloyu bir hayli iyileştireceği de gerçektir.’’
13. Çağdaş ve Esnek Çalışma Yöntemlerinden Yeterince Yararlanılamaması: ’’Çağdaş ve esnek çalışma yöntemleri, işgücü arzı ile talebini dengelemenin ve işsizlikle mücadelenin en önemli araçlarından biri olarak değerlendirilmekte ve dünyada artan oranda bu biçimler kullanılmaktadır. Türkiye’de 2002’de part-time istihdamın genel istihdam içindeki payı yüzde 6.3’tür. Bu oran, yüzde 16.4’lük AB ve yüzde 14.7’lik OECD ortalamasından epeyce uzaktadır.’’
14. Dünyadaki Teknolojik Değişime Uyumda Sorun ve Ar-Ge Çalışmalarında Eksiklikler: ’’Küresel Teknoloji Endeksi’nin 2002 yılı sonuçlarına göre Türkiye, bu alanda dünyada etkin olabilecek 49 ülke içinde 33. sıradadır.’’
15. Mesleki Eğitim Sistemimizin Yetersizliği ve İstihdamla Bağlantısının Zayıflığı: ’’İşletmelerin ara insan gücü açığı sürerken, meslek eğitimi mezunları işletmelerce talep edilen nitelikleri taşımamaktadır’’
16. Devamlı Mesleki Eğitime ve Çalışan Eğitimine Önem Vermeme: ’’Türkiye’de kişiler istihdam edildikten sonra, mesleki eğitimlerini iş başında da devam ettirme gereği bir tarafa bırakılmaktadır.’’