Soros vakfından 'verginin hesabını sor' araştırması

Açık Toplum Enstitüsü'nün araştırmasına göre Türkiye'de en yoksul kesim gelirinin yüzde 22.9'unu, en zengin kesim ise yüzde 6.4'ünü vergi olarak ödüyor. Devletin topladığı vergiler 'yol, su, elektrik' olarak dönmüyor.

ABD'li ünlü yatırımcı George Soros'un desteklediği Açık Toplum Enstitüsü, Boğaziçi Üniversitesi'nden üç, Koç Üniversitesi'nden bir akademisyenle, 'Yurttaşların cebinden devletin kasasına' adlı bir araştırma yaptı. Araştırmaya göre, yoksul kesimler gelirlerinin yüzde 22.9'unu vergi olarak devlete ödüyorlar. Bu oran zengin kesimde yüzde 6.4.
Türkiye'deki gelir adaletsizliğini de ortaya koyan araştırma sonuçlarına göre, halkın üzerindeki vergi yükü oldukça ağır. Orta sınıf bir otomobil alan kişi, beş yıl içinde, vergi ve sigorta olarak otomobil fiyatının yüzde 60'ı kadar da bir tutarı devlete ödüyor.

Akaryakıtta çok yüksek

Türkiye İstatistik Kurumu'nun yaptığı hane halkı tüketim araştırması ile İstanbul, Konya, Diyarbakır ve Trabzon gibi illerde yapılan anketlerle de desteklenen çalışmada, tüketim üzerinden alınan (dolaylı) vergilerin toplam vergilerin yüzde 70'ini aştığı ve bunun büyük bir adaletsizlik yarattığı belirtildi. Mal bazında yapılan araştırmaya göre Türkiye'de akaryakıttan alınan vergi yüzde 71'e ulaşıyor ve oran ABD ve birçok Avrupa ülkesinden fazla. İletişim Vergisi olarak da Türkiye listenin başında yer alıyor.
Bira üzerindeki vergi yükü yüzde 70.3. Türkiye, biradaki vergide, İngiltere'den (yüzde 89.9) sonra en yüksek vergiyi alan ülke. Diğer yüksek dolaylı vergilerin, mobilya, ev aletleri, ev bakım ürünleri, konut, su ve gazda olduğu belirtiliyor.

Yol, su, elektrik!

Türkiye'de halkın gelirinin yüzde 82.5'inin tüketime ayırdığı vurgulanan araştırmada doktorların gelirinin yüzde 22'sini vergi olarak ödedikleri ifade ediliyor. Araştırmaya göre üst düzey bir yönetici gelirinin yüzde 10'unu, özel bir bankada memur olan gelirinin yüzde 17'sini, öğretmen gelirinin yüzde 17'sini, sigortasız çalışan düz işçi ise gelirinin yüzde 11'ini dolaylı vergi yoluyla devlete ödüyor.
Ankete yanıt veren kişiler, vergilerin 'yol, su ve elektrik' olarak geri dönmemesi, devletin hizmet üreteceğine güvenin ciddi erozyona uğramış olması ile sık sık çıkan vergi afları karşısında 'enayi' durumuna düşülmesini büyük sorun olarak görüyor.

'70 milyon ödüyor'

Açık Toplum Enstitüsü Türkiye Direktörü Hakan Altınay, araştırmanın genel kabul görmüş önyargıları yıktığını söyledi. Altınay, "Türkiye'de 40 milyon oy kullanan var ama 4 milyon vergi mükellefi vergiyi ödüyor" şeklindeki görüşün yanlış olduğunu söyledi. Altınay, "Verginin yüzde 70'i dolaylı ise ve bunun da büyük bölümü orta ve dar gelirli grup tarafından ödeniyorsa, suçluluk duymak için gerekçe yok. Evet 40 milyon seçmen var ama 70 milyon insan çaydan, simite kadar her şeyin içinde vergi ödüyor" dedi.