Türkiye otomotivde ağır hasarlı

Küresel krizin otomotiv sektörüne vurduğu darbeyi, en ağır hisseden ülkelerden biri Türkiye oldu.

Uluslararası Motorlu Taşıt Üreticileri Derneği (OICA) verilerine göre, bu yılın ilk 9 ayında dünyadaki toplam motorlu araç üretimi yüzde 23'lere gerilerken, Türkiye'de ilk 10 aydaki üretim düşüşü yüzde 33,4'e ulaştı.

Yıl sonunda küresel ölçekteki toplam üretim daralmasının yüzde 20'lerin altına inmesi beklenirken, Türkiye otomotiv üretimindeki daralmanın yüzde 30'larda seyredeceği öngörülüyor.

Global krizin otomotiv üretimi üzerindeki etkisi sürüyor. Dünya üretim adetleri Çin ve Hindistan haricinde tüm ülkelerdeki otomotiv sanayinin krizden önemli oranda etkilendiğini gösterdi. Türkiye de otomotiv üretiminin ağır hasar aldığı ülkelerin başında geliyor. OICA verilerine göre bu yılın ilk 9 ayında toplam motorlu araç üretimi 2008'in aynı döneme göre yüzde 22,9 azalarak 42 milyon adete indi. Türkiye 'deki toplam taşıt üretimi ise ilk 10 ayda gezen yıla göre yüzde 33,4 gerileyerek 699.1 bin araca geriledi. Bu rakamın 420 binini ise otomobiller oluşturdu.

Krizle birlikte dünyadaki otomotiv üretim trendleri, araç tipleri bazında incelendiğinde üretimi en fazla azalan araç yüzde 33,8 gerileme ile üretimi 7.1 milyon adete düşen hafif ticari araçlar oldu. Dünya genelinde ticaretin ve lojistiğin zayıflaması hafif ticarilere olan ilgiyi azalttı. Otomobil üretimi yüzde 19,5 azalarak 32,5 milyon düzeyine gerilerken, yine ticaret ve yatırımların zayıflamasından dolayı kamyon üretimi yüzde 29,2 gerileyerek 2.1 milyon adetlere geriledi. Türkiye 'deki otomotiv üretiminde ise ilk 10 ayda en fazla gerileme yüzde 93 ile küçük kamyon ve yüzde 80 ile midibüste oldu. Ağır kamyon üretimi yüzde 77 gerilerken, otomobil ve hafif ticariler ağırlıklı ihracat bağlantıları nedeniyle bu oranlarda küçülmedi.

En fazla Rusya etkilendi
Uluslararası ölçekte en fazla yara alan ülke, otomotiv üretiminde yüzde 63,5'lik düşüş yaşayan Rusya olurken, bir diğer BRIC ülkesi Brezilya'daki gerileme ise yüzde 11,4 olarak gerçekleşti. Aynı dönemde Hindistan yüzde 1,4, Çin ise yüzde 22 oranında üretimlerini artırdı. Hindistan ve Çin'in üretim artışının arkasında yatan en önemli neden nüfus ve doymamış pazar oldu. Üretimde en keskin düşüş Sırbistan, Rusya, Ukrayna ve Özbekistan'ın dahil olduğu bölgede gerçekleşti. İlk 9 aylık dönemde, NAFTA Bölgesinde motorlu araç üretimi yüzde 41,6 oranında azalarak 5,9 milyon adete gerilerken, G. Amerika 'da düşüş yüzde 14 oldu. AB'de aynı dönemde üretim yüzde 25,6 azalarak 10,9 milyon adete indi.

Toparlanma 3-4 yıl sürer
Krizin endüstriye yansımalarını değerlendiren Otomotiv Endüstrisi Tanıtım Komitesi (OETK) Başkanı Cengiz Kabetepe, Türk otomotiv sektörünün krize büyüme üzerine plan yaparken yakalandığına işaret ederek, "Krizin sonuçları beklenenden ağır oldu. Toparlanmak 3-4 yıl alır" dedi. 2007'de otomotiv sektöründeki önemli büyüme rakamlarının ardından kamuyounda ve endüstride 1 milyonluk iç pazar ve 1.5 milyonluk üretim hedeflerinin konuşulduğunu hatırlatan Kabatepe, endüstrinin bu rakamlara göre yatırım yaptığını ancak kriz karşısında çaresiz kaldığını söyledi. 2008 yılında Türkiye'de yaklaşık 1 milyon 150 bin adet araç üretildiğini dile getiren Kabatepe, şöyle konuştu: "Otomotivde nihai üretim başlamadan bir iki yıl önce yatırımı yapar, kapasiteyi oluşturmaya başlarsınız. İşte ana ve yan sanayi kendini 1.5 milyon üretime hazırlamak için düğmeye basmıştı. Kriz patladığında ise 1.4 milyonluk bir üretim olanağı vardı. Bu durum frene sert bir şekilde basıldığında özellikle küçük yan sanayicileri çok derinden etkiledi. Daha sonra binek otomotiv için alınan tedbirlerle birlikte binek üreten fabrikalarla çalışanlar ve ürün portföylerinde bineğe yönelik parça bulunanlar bir nebze de olsa rahatladılar. Fakat, ticari araçlara yönelik üretim yapanlar çok zor durumda kaldı."

Ticari araç yatırım malı sayılsın
Hükümetin 2023 yılı için 500 milyar dolarlık ihracat hedefi koyduğuna dikkat çeken Kabatepe, "Bugünkü ihracat gelirlerinin elde edildiği dağılıma bakarsanız, söz konusu 500 milyar doların yüzde 20 'sinin otomotivden gelmesi gerekiyor. Kabaca 100 milyar doları otomotivden sağlamak için de sizin üretiminiz 3.5-4 milyonlu rakamlara ulaşması şart. Bunu yapabilmenin yolu da bugün üretim yapan yatırımcıların yanına yeni yatırımcı daha çekmekten geçiyor" diye konuştu. En kısa zamanda ticari araçlara yönelik uzun vadeli bir teşvik planı hazırlanması gerektiğini vurgulayan Kabatepe, "Bunun ilk adımı ticari araçların birer yatırım aracı olarak görülmesi. Bizim önerimiz yatırım teşviki kapsamında yenileme şartı getirilerek KDV indirimi yapılması. Bu durum ana ve yan sanayiye önemli katkı yapacak, devletin vergi gelirleri artacak, istihdamı pozitif etkileyecek" dedi