Yabancı kazılara 'eşbaşkan'

Yabancı kazılara eşbaşkanlık sistemi

Yabancı arkeoloji kazılarına, 2010 yılından itibaren eşbaşkanlık sistemi getiriliyor. Yabancı kazılarda olup biteni öğrenmek için getirilecek sistem, yerli ve yabancı arkeologlar arasında tartışma yarattı

Kültür ve Turizm Bakanlığı, bir genelge ile yabancı arkeoloji kazılarına 2010 yılından itibaren eşbaşkanlık sistemi getirildiğini duyurdu. Sistemin, yabancı kazılarda olup biteni öğrenmek ve Türk arkeologların bilimsel olarak yabancı arkeologlardan yararlanmasını sağlamak için getirildiği belirtildi.
Genelge yerli ve yabancı arkeologlar arasında tartışma yaratırken, ABD Büyükelçisi James Jeffrey ile Almanya Büyükelçisi Eckart Cuntz, konuyla ilgili kaygılarını Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay’a iletti. Elçilerin ziyaretini doğrulayan Günay ise geri adım atmayacağını, ancak yeni düzenlemeler yapılabileceğini söyledi.
Türkiye’de yabancılar, Bakanlar Kurulu kararıyla 43 arkeolojik kazı ile 34 yüzey araştırması yapıyor. Önümüzdeki yıldan itibaren yeni genelgeye göre yabancı ekiplerin yanında mutlaka bir Türk akademisyen kazı başkanı olarak bulunacak. Kazılar kısa sürede bitirilemeyecek ve en az 4 ay kazı sezonu devam edecek. Ayrıca yabancı kazı heyetlerinin içinde Türk öğrenci çalıştırılacak.

Günay: Kazı polisi olmayacak
Kültür ve Turizm Bakanı Günay, Türk arkeolojisinin çok ilerlediğini ve bu alanda imkânların artırıldığını belirterek, “2004 yılında kazılara 3 milyon lira kaynak aktarılırken geçen yıl 21 milyon, bu yıl ise 25 milyon lira ayırdık. Rutin çalışan yabancı kazılara izin vermeyeceğim. 15 gün kazıyor, hiçbir koruma önlemi almadan ülkesine geri dönüyor. Bilimsel yayın bile yapmıyor. 4 ay kazılar için uzun, üniversitelerden 2.5 ay izin alabiliyorlarmış. Burada bir kolaylık yapabiliriz. Süreyi 3 aya düşürürüz. Eşbaşkanlar 15 gün önceden hazırlık yaparlar, 15 gün de kazı bittikten sonra koruma önlemlerini alırlar. Eşbaşkanlar kazı polisi olmayacak. Yönetmeliğini önümüzdeki günlerde çıkaracağız.”

‘Gençler bilgisini artıracak’
İzmir Limantepe Kazı Başkanı Prof. Dr. Hayat Erkanal, genelgeyi savunarak, geç bile kalındığını söyledi. Erkanal şöyle dedi:
“Yunanistan uzun yıllardır uyguluyor. İtalyanlar yabancı arkeologlara kazı vermiyor. İngiltere’den çalıntı eserlerini isteyen Yunanistan, eserler iade edilmedi diye tüm İngiliz kazılarını iptal etti.
Genç öğrenci arkadaşlarımız ekip kurmakta zorlanıyor. Yabancıların kazılarında görev alarak bilgi ve görgülerini artırabilecekleri gibi, yabancı kazılar da denetim altına alınmış olacak.”

‘Türk arkeologları küçük düşürür‘
Arkeologlar Derneği İstanbul Şubesi ise şu açıklamayı yaptı: “Eğer beklenti uygulamanın Türkiye arkeolojisine katkısı olacağı yönünde ise zaten ülkemizde yabancılarla ortak çalışma yapmanın önünde hiçbir engel yok. Eğer yabancı meslektaşlar daha başarılı olarak görülüyor ve bundan dolayı zorunlu ortaklık öneriliyorsa, bu da Türk arkeologlarını ‘küçük düşüren’ ve bugüne kadar elde edilen başarıyı göz ardı eden bir bakış açısıdır. Kendini yeterli gören hiçbir arkeoloğun yabancı bir meslektaşının zorunlu ortağı olmayı kabul ederek mesleki onurunu zedeleyeceğini düşünmemekteyiz.”