ABD'Lİ OTOMOTİVCİ EL AÇIYOR GELİŞEN ÜLKELER İÇİN BÜYÜK OYUNCU OLMA FIRSATI

Ford, GM, Chrysler 25 milyar dolarlık yardım için adeta yalvardığı Kongre'yi ikinci günde de ikna edemedi. 4 milyon kişiyi doğrudan etkileyen ABD otomotiv sektöründeki çatırdama Brezilya, Rusya, Çin ve Hindistan'ın küresel otomotiv pazarında büyük oyunculara dönüşmesi için fırsat.

ABD ekonomisinin en büyük çarkı olarak kabul edilen otomotiv sektörünün iflasa sürüklenmesine ramak kalan üç büyük şirketi General Motors (GM), Ford ve Chrysler 25 milyar dolarlık yardım için adeta avuç açtıları iki gündür süren Kongre görüşmelerinden yine bir sonuç alamadı. Her 10 ABD'liden birine iş imkanı sağlayan sektörün üç büyük isminin CEO'ları ne derlerse desinler Kongre'yi bir an önce kendileri için bir fon planı çıkarmaya ikna edemiyor. Biri bu yardımı sadece kediler için değil ABD ekonomisi için istediklerini söylüyor, bir diğeri ise "sene sonuna kadar dayanamayız" diyor. Sonuç ise şu an için sıfır. GM'in amacı 10 ila 12 milyar dolar arasında bir fon kapabilmekken, Ford yaklaşık 8 ve Chrysler ise 7 milyar dolar alabilmek için çabalıyor. Demokratlar da Cumhuriyetçileri ve Beyaz Saray'ı 700 milyar dolarlık banka kurtarma planının bir kısmını otomotiv sektörüne kaydırmaya ikna edemiyor. Önceki gün Hazien Bakanı Henry Paulson yaptığı konuşmada da bu paketin sadece bankalara ayrıldığını söylemiş ama otomotiv sektörü için yeni adımlara göz kırpmıştı. Ancak Kongre bu 3 şirkete kurtarma fonu ayırsa da ayırmasa da ABD ekonomisi ve piyasalar için asıl sorunlar alınacak karardan sonra başlayacak. Fon ayrılmaz ve 3 dev iflas ederse bunun piyasalar üzerindeki psikolojik etkisi ağır olacak. Aksine fon ayrılır ve şirketler kurtarılırsa bu kez diğer sektörler de benzer bir fon kapabilmek için hükümet üzerindeki baskılarını artıracak.

Emeklilik ve sağlık yardımı üstlenilmezse düze çıkamazlar

Üstelik daha önceden yeni teknolojiler geliştirmeleri için ayrılan 25 milyar dolarlık fonun yanısıra talep edilen bir 25 milyar dolarlık yardım paketinin bile sektörü ipten almaya yetmeyeceği konuşuluyor. Uzmanlara göre hükümet şirketlerin zararının yanısıra emeklilik maaşları ve sağlık yardımları gibi maliyetleri de yüklenmedikçe hiç bir yardım paketi bu şirketleri düze çıkarmaya yetmez.
ABD otomotiv sektöründeki bu çalkantı ise gelişmekte olan ülkelerin otomotiv sektörleri için krizi fırsata dönüştürme şansı yaratacak. The Economist'de yer alan bir habere göre 2008 yılında Brezilya, Rusya, Hindistan ve Çin'den oluşan BRIC ülkelerinin otomotiv piyasalarının satış hacmi 60 milyon araca ulaşarak tüm zamanların rekorunu kıracak. 2008 yılı hafif araç kategorisi satışlarının 14 milyonu bulması beklenen BRIC ülkeleri bu rakamla 1992'den bu yana en kötü satış rakamlarına imza atan ABD'li rakiplerini geride bırakmış olacak. Yalnızca Çin bile 5 ulusal markası sayesinde 2010 araç satışında 16-17 milyona ulaşmayı planlıyor. Bu rakam Çin'in, yıllık 10 milyon araç satışı gerçekleştiren ABD'yi geçmesi anlamına geliyor. Avrupa Otomotiv Üreticileri Birliği(ACEA) rakamlarına göre Avrupa'da otomotive olan talep ekim ayında yüzde 14,5 düştü. Dünya otomobil üretiminin yüzde 18'ini karşılayan Japonya'da ise otomobil satışlarının 1974'den sonraki en düşük seviyesine gerilediği tahmin ediliyor. Avrupa Birliği (AB) ülkeleri 2007'nin ilk çeyreğinde 4,5 milyon araç üretirken 2008'de üretim aynı seviyelerde kaldı. Uzmanlar küresel otomotiv sektöründeki kötüye gidişe dur diyebilecek tek gücün BRIC ülkeleri olduğunu iddia ediyor.

2010 sonrası Çinli ve Hintli üretici atak yapar

Uluslararası Motorlu Araçlar Birliği (OICA) verilerine göre ise Brezilya geçtiğimiz yıl 2,9 milyon araç üreterek bir önceki yılki üretimini yüzde 13,8 artırdı. Ülkenin 2013 yılında 4 milyonu hafif sınıf olmak üzere 5 milyonluk araç satışıyla dünyanın altıncı büyük otomobil pazarı olması bekleniyor. İtalyan üretici Fiat, Brezilya Betim'de kurduğu fabrikada yılda 800 bin araç üretiyor. Rekor sayılabilecek bu üretim oranları İtalyan devin ülkede 2007'de 609 binin üzerinde araç satmasını sağladı. Brezilya'da Çin'in aksine yatırım yapmka için yerel bir şirketle ortak olma zorunluluğu yok. Ülkede VW, Ford, GM ve Fiat otomotiv pazarının büyük bölümünü kontrol ediyor. Son yıllarda bu dört deve PSA Peugeot Citroen ve Renault pazardaki yüzde 8'lik paylarıyla ardından da Toyota ve Honda katıldı. Rusya ise geçen yıl gerçekleştirdiği 660 binin üzerindeki satışı ile yüzde 10,4'lük yükseliş gösterdi. Hintli üretici TATA ise 2500 dolara piyasaya süreceği Nano modeliyle dünyanın en ucuz otomobilini hazırladı ve öncelikli olarak Türkiye, Romanya, Türkmenistan gibi ülkeleri hedef alsa da 2010 sonrası batı pazarlarına açılacak. Hindistan'da geçtiğimiz yıl yüzde 14,4'lük artışla 2,3 milyon araç satıldı. Çin'de ise 5 otomotiv devi var. 5 büyük Çin markası FAW, SAIC, Dongfeng, ChangAn ve Chery VW, GM, Ford, Toyota ve PSA Peugeot Citroen gibi markalarla ortaklıklarına devam ediyorlar. Bir yandan da dış pazarlara açılmanın planlarını yapıyorlar. The Economist'e konuşan Renault-Nissan CEO'su Carlos Ghosn 5 Çin şirketinden birisinin önümüzdeki yıllarda Çin pazarının yüzde 20'sini kontrol edeceğini iddia ediyor. Çin'de geçen yıl yüzde 22'lik artışla 8,8 milyon araç satıldı.

2 milyon kişiye sağlık yardımı 800 bin kişiye emeklilik maaşı veriyorlar

* GM, Chrysler ve Ford'da toplam 250 bin kişi çalışıyor, sektör 4 milyon kişiyi etkiliyor.
* Otomotiv yan sanayiinde 732 bin, sektörle bağlantılı yabancı şirketlerde ise 113 bin kişi çalışıyor.
* ArGe harcamalarına yılda 12 milyar dolar ile en fazla harcamayı ABD otomotiv sektörü yapıyor.
* 2 milyon ABD'liye sağlık yardımı sağlıyorlar, 800 bin kişiye de emekli maaşı veriyorlar.
* Bir yıl içinde GM hisseleri yüzde 90'ın üstünde, Ford ise yüzde 80'den fazla değer kaybetti.

Otomotivcileri kurtarmak da kurtarmamak da sorun yaratır

Kurtarmak gerekli çünkü;

* ABD'li çalışanların yüzde 10'u otomotiv sektöründe ve yan sanayilerinde istihdam ediliyor. 3 dev ve onların tedarikçileri ise 2,5 milyondan fazla kişiye iş imkanı sağlıyor. Bu şirketlerin batmasına izin vermek devasa işten çıkarma dalgalarına yol açar, ABD'de işsizlik oranı patlar, tüketici harcamaları iyice azalır.

* GM, Chrysler ve Ford "ikon" markalar. Bu markaları çöküşüne izin verilmesi piyasalarda güveni sarsar. ABD hükümetinin ekonomi açısından bu kadar önemli olan markalara bile yardımcı olmaya yanaşmaması diğer zor durumdaki büyük şirketler üzerinde psikolojik baskı yaratır.

* Üç üreticinin iflas etmesi halinde finansal kuruluşların bu şirketlere ve onların müşterilerine kredi verme isteği azalır, kredi muslukları kapanmaya başlarsa kurtarma fonu bu şirketlerin nefes almasını sağlar.

Kurtarmak riskli çünkü;

* 3 otomotiv şirketi de halkın ödediği vergilerle finanse edilmiş olacak, ve bu yardım üreticilerin asıl sorunları olan "rekabet gücü"nü toparlamalarına yardımcı olmayacağı için halkın parası da çöpe gitmiş olacak.

* Otomotivcilere bu yardım sağlanırsa, bundan cesaret alan zor durumdaki perakende ve demir çelik sektörleri de "bizim ne eksiğimiz var?" mantığı ile benzer bir yardım almak için hükümete bastırmaya başlayacak.

* Devletten alınacak fonun ne kadar efektif olacağı tartışmalı. Finans sektörü kendisine verilen 700 milyar dolarlık TARP fonunun yarısını harcadı bile ancak halen gözle görülür toparlanmalar gerçekleşmiş değil. Zaten uzun zamandır kronik bir düşüş içinde olan otomotivciler içinse bu yardımın etkisi devede kulak kalabilir.


GM ve Ford batsın da biramızı tokuşturup gülelim
Kimilerine göre otomotiv sektörü şu andaki krizi bahane ederek yıllarca yüksek işçi maliyetleri yüzünden girdikleri zararın suçunu finans piyasalarındaki krize atarak kurtulmaya çalışıyor. Öte yandan kamuoyunda otomotiv şirketlerinin kendi başarısızlıklarını toplanan vergilerle sağlanacak yardım paketi yolu ile vatandaşın sırtına bindireceği yönündeki huzursuzluk da artıyor. Internet sitelerinde otomotiv şirketlerine yardım edilmesine getirilen sivri dilli eleştiriler ise dikkat çekici. Marketwatch'un sitesinde "Bu para bizim cebimizden çıkacak. Hükümet bundan sonra da Las Vegas'daki casinoları kurtarmaya girişirse şaşırmayın. Alacakları yardımla ne Honda ne de Toyota gibi olamayacaklar, üstüne her sene 10 başarısız yeni model üretecekler. Perakende zinciri Wal-Mart'ın ekonomi üzerindeki etkisi onlardan daha fazla, neden WalMart'a yardım edilmiyor? GM ve Ford'un batmasına izin versinler de biralarımızı tokuşturup bir kahkaha atalım!" gibi yorumlar yer alıyor.