Şimdi ne olacak?

Üniversiteleri, yargı çevrelerini ve siyaseti, sivil toplum örgütlerinde bölünmeye yol açan türban için Anayasa değişikliği paketi dün Genel Kurulu’nda geçti. Ancak tartışmalar bitmedi. Anayasa değişikliği Cumhurbaşkanı Gül’ün onayına sunulmasıyla birlikte yaşanacak, aşama aşama olası tartışma ve gelişmeler şöyle:

Pazartesi günü Köşk’te: Cumhurbaşkanı Gül beklendiği şekilde referandum yetkisini kullanmadan Anayasa değişikliklerini onaylarsa, düzenleme Resmi Gazete’de yayımlanarak, yürürlüğe girecek.

CHP yargıya gidecek: CHP, düzenlemenin iptali için Anyasa Mahkemesi’ne iptal başvurusunda bulunacak. Anayasa Mahkemesi TBMM’nin Anayasa değişikliklerini sadece şeklen (usulden) görüşebiliyor. Ancak CHP, yapılan değişikliklerin Anayasa’nın “değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek 2. ve 4. maddesine aykırı” olduğunu belirterek, mahkemenin “esastan” inceleme yapmasını talep edecek, İki olasılık gündeme gelecek.

İptal kararı verilirse?: Anayasa Mahkemesi, CHP’nin talebi doğrultusunda Anayasa’nın değiştirilmesi teklif dahi edilemeyecek maddelerine aykırı düzenleme yapıldığını kabul ederse, Anayasa değişikliklerini iptal edecek. Bu durumda süreç başa dönecek.

Örnek kararlar?: Anayasa Mahkemesi, 1980’den önce verdiği çok sayıda kararında Anayasa’nın değiştirilemeyecek hükümlerine aykırı bulduğu çok sayıda değişikliği iptal etmişti. Örneğin, 76’ya 43 sayılı esas kararında, şu ifadeleri kullanmıştı: “Anayasa değişikliklerine ilişkin teklifler, her şeyden önce Anayasa’nın başlangıç bolümü ile 1. ve 2. maddelerinde yer almış bulunan ilkelerde en küçük sapmayı veya değişikliği öngöremezler. Değişikliğin sözü geçen ilkelerin tümünü veya herhangi birisini hedef almış olması arasında fark yoktur. Kapsamı ne olursa olsun, bu konulardaki bütün değişiklikler bu yasağın içindedir. Cumhuriyetin temel ilkelerinden sapma nitelikleri taşıyan bir Anayasa değişikliği hem teklif edilemez, hem de yasama meclislerince kabul olunamaz. Buna rağmen teklif yapılmış ve kabul de edilmiş ise, Anayasa’nın 9. maddesinde yer alan biçim koşullarına aykırı olur.”

Onaylarsa: Mahkeme başvuruyu reddederse, Anayasa değişiklikleri yürürlüğe girecek. Bu da, YÖK yasasında öngörülen değişiklik teklifinin gündeme getirilmesini rahatlatacak. Hukukçular, üniversitelerde türban serbestisinin sağlanması için yapılan Anayasa değişikliğinin yeterli olmayacağını, bunun için mutlaka YÖK Yasası’nda değişiklik yapılması gerektiğini ifade ediyor.

Türbanlı öğrencilerin tutumu? YÖK Yasası değişikliği yapılmadan, Anayasa değişikliklerinin yürürle girmesinin ardından türbanlı öğrencilerin üniversiteye girmek istemeleri durumunda da kaos yaşanacak. Rektörler, türbanlı öğrencileri okula almama yönünde tavır sergilerlerse, konu idare mahkemesine taşınabilecek.

İdari yargının tutumu?: İdare mahkemesi rektörün tavrını onaylarsa, türban eylemleri başlayacak. Mahkeme, rektörün Anayasaya aykırı şekilde eğitim hakkını engellediğine karar verirse ise, bir yandan mahkeme kararlarının taşınacağı Danıştay ve Anayasa Mahkemesi’nin kararlarına göre yeni hukuki tartışmalar yaşanacak. Diğer yandan da AKP ve MHP’nin YÖK Yasası değişikliğini yapıp yapmama konusunda karar alması gerekecek.

Rektörlerin inisiyatifi: Bu durumda, AKP ve MHP YÖK Yasası değişikliğini süratle yasalaştırabilir. Ancak YÖK Yasası değişikliğinin Anayasa Mahkemesi’nden iptal olasılığını dikkate alarak, yasal düzenlemeye gitmeden, sorunu rektörlerin inisiyatifiyle çözme yoluna da gidebilir. Bu durumda da, türbanlı öğrencilere üniversiteye giriş hakkı tanıyan rektörlerle ilgili hukuki tartışma gündeme gelecek.

17. madde kaosu: AKP ve MHP, YÖK Yasasının ek 17. madde değişikliğini gerçekleştirme yönünde tavır sergilerse, CHP bu düzenlemeyi de Anayasa Mahkemesi’ne götürecek. Mahkeme bu düzenlemeyi iptal ederse, ya Anayasa’ya açıkça “türbanın serbest olduğuna” dair bir ifade konulması gerekecek. Bunun da yine iptal edilmesi halinde Anayasa Mahkemesi’nin yapısı değişene kadar türban yasağını kaldırma hayali rafa rafa kaldırılacak.

’Bağlama’ tartışması: YÖK Yasası değişikliği Anayasa Mahkemesi engelini aşıp, yürürlüğe girse dahi, tartışma sona ermeyecek. Bu kez de “çene altı” formülünün uygulanıp uygulanmadığı kaosu yaşanacak.