Araştırmacı-tarihçi Cezmi Yurtsever, 1912 yılında Çukurova'nın alınan borç para karşılığı Fransız şirketlere satıldığının belgelerini ortaya çıkardı.

Yurtsever, Osmanlı Arşivi'ndeki "İrade Dahiliye, D-66,G-27" numaralı dosyada Çukurova'nın alınan borç para karşılığı Fransız şirketlere satılmasıyla ilgili ayrıntılı bir dosyaya ulaştığını belirterek, söz konusu dosya içinde çok sayıda Osmanlı Türkçesi ve Fransızca karşılıklı protestolar, telgraflar, Adana Valiliği müfettiş raporları, hükümetin gizi toplantılarında alınan karar belgelerinin yer aldığını söyledi. Dosyada, Çukurova'nın merkezi yerindeki Osmanlı'nın en büyük çiftliği olan ve sınırları Anavarza Kalesi'nden başlayıp Kozan-İmamoğlu yolu, Misis, daha güneyde Ceyhan nehrini izleyerek Yüreğir ovasının da verimli topraklarını içine alarak Akdeniz'e ulaşan alanda yaklaşık 1 milyon 100 bin dönümlük tarım arazisinin 75 yıl süreyle işletme haklarının Fransız Kont Leon dö Lesseps ile Baron Vendeuvre ortaklığına 5 milyon altın Frank karşılığı satıldığı bilgilerine ulaştığını kaydeden Yurtsever, "Fransızlar adına kurulan komisyon üyelerinin Anavarza yakınlarındaki Mercimek köyünü merkez kabul ederek, köylülerin mera, baltalık orman, buğday ekilen tarlaları terk etmeleri isteğinde bulunmaları, sınırların tespit edileceği ve haritanın hazırlanacağı uyarısında bulunmaları üzerine bölgedeki 9 köy adına 'Durmuş' adındaki köylü Osmanlı İçişleri Bakanı Talat Paşa'yı hedef alarak, 'Şenletmek istediğimiz Türkün altın direği olan Çukurova'yı bizim saymayarak, Fransız şirkete verilmiştir. Allah'ın yurdundan ne kusurla çıkarılmak istendiğimizi anlayamıyoruz. Milletin kararına değin yurdumuzun gerçekten gözetilmesini istirham eyleriz' sözleri yazılı sert bir telgrafı göndermesi ve arkasından Cemil adındaki köylünün 'Fransız mühendisleri Ceyhan nehrine sokacağım' tehdidinde bulunması üzerine Osmanlı ile Fransa arasında yoğun bir diplomatik çatışma yaşandığı bilgilerine ulaştım" dedi.

Yurtsever, Adana'nın önde gelen Ramazanoğlu Vakfı yöneticilerinin, çiftçibaşılar, tüccarlar ve ulemanın 13 Mart 1913 tarihi ile Adana valisine sunduğu üzerine pul yapıştırılmış mühür ve imza onaylı dilekçedeki "Çukurova çiftliğinin bir Fransız şirkete verilmesi, bütün vilayet halkını üzmüştür. Elimizdeki sabanlarla işlediğimiz toprakların yabancılara verilmesi 600 yıllık hakimiyetimizi sona erdirir ve bizi hayatsız bir köle yapar" sözlerini ise Osmanlı'nın çöküş gerçeğini yürek parçalayan bir dille
anlatması bakımından önemli bir tarihi belge olarak gördüğünü ifade etti.

Çukurova köylüleri ve önde gelen Türkmen ve Yörük beylerinin Çukurova'nın Fransızlara satılmasına karşı sert tutumları ve protesto etmeleri sonucu çiftlik sınırlarını belirleyen komisyon çalışmalarının dondurulduğunu söyleyen Yurtsever, Fransız şirketinin vekil avukatlarının olayı Osmanlı ile Fransa arasında siyasi çatışma ortamına sürüklediğini kaydetti. "Mercimek-Anavarza Çiftlikatı Hümayunu" adıyla Ermenilerin ve işbirlikçi batılı ülkelerin Çukurova'dan geniş toprak satın alarak siyasi amaçlar peşinde koşmalarını önlemek için zamanın Padişahı II. Abdülhamit tarafından kurulduğunu belirten Yurtsever, Abdülhamit'in 1909 yılında yönetimden uzaklaştırılmasından kısa süre sonra İttihat ve Terakki tesirinde kalan Osmanlı Hükümeti tarafından Çukurova çiftliğinin Fransızlara satılmasının da düşündürücü bir tarihi olay olduğunu söyledi.