Adana Ticaret Borsası (ATB) Başkanı Fethi Coşkuntuncel, pamukta hasat döneminin yaklaşmasıyla birlikte kirlilik tehlikesine dikkat çekti. Coşkuntuncel, kirlenmeye pamuk toplama ve muhafaza etme yöntemlerinin neden olduğunu söyledi. 

Fethi Coşkuntuncel, yaptığı açıklamada, tekstilin, dünya ekonomisindeki yeri de dikkate alındığında pamuğun ne derece stratejik bir öneme sahip olduğunun daha net bir şekilde ortaya çıktığını, bu nedenle pamuğun tohumdan başlayarak tarlada yetiştirilmesinden toplanmasına; taşınmasından çırçırlanmasına ve ambalajlanmasına kadar olan süreçte gereken özenin gösterilmesinin büyük önem taşıdığını ifade etti. Coşkuntuncel, günümüzde pamuğu hasat ederken yeterli özen gösterilmemesinden dolayı, pamukta yaşanan en önemli sorunlardan birisinin "kirlenme" ya da uluslararası terimle "kontaminasyon" olayı olduğunu belirterek, "Kirlenme konusunda gerekli tedbirler alınmadığı taktirde, gerek iç piyasada ve gerekse dış piyasada bu tip sorunların daha da artması, pamuk tekstil ve konfeksiyon sektörünün geleceğinin tehlikeye girmesi, pamuk çiftçisinin de bundan etkilenmesi söz konusu olacaktır. Ham pamuğun kalitesi genel olarak rengi, elyaf boyu, dayanıklılığı, inceliği ve içermiş olduğu yabancı madde miktarları ölçülerek tayin edilir. Bunların içinde en önemlilerinden bir tanesi ve kalitesini doğrudan etkileyen kıstas, yabancı maddelerin miktarlarıyla büyüklük ve cinsleridir. Kirli pamuktan kaynaklanan zarar, pamuktan iplik eğirme sırasında kopmalar yaşanması ve üretimin son aşamasında dokunan kumaşın boya tutmaması şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu durum son ürün haline gelmiş olan iplik ve dokunmuş kumaşların yurtdışından yüklü miktarlarda cezalara uğrayarak geri gelmesine, ülkenin boşa döviz kaybetmesine sebep olmaktadır" dedi. 

Ülkemizde pamuk hasadının çok büyük bir bölümünün elle yapıldığını vurgulayan Coşkuntuncel, son yıllarda pamuk hasadında makineleşmenin arttığına, Çukurova'da bu yıl 50 pamuk toplama aracı olduğuna işaret ederek, "Elle hasat edilen pamuklar makineyle hasat edilenlere göre daha kaliteli olmasına rağmen, toplama sırasında kütlüye yabancı maddelerin karışması bu avantajı yok etmektedir. Makineli pamuk hasadı arttıkça pamuktaki kirlenme oranı da azalmaktadır. Kütlünün toplama sırasında eski gübre çuvallarına doldurulması ve bu çuvallardan kütlüye her türlü naylon, plastik, polipropilen gibi malzemelerin karışması kirliliğe neden olmaktadır. Bu nedenle sentetik ipten yapılmış harallar ve bunları bağlamak için gereken ipler kullanılmamalıdır. Ayrıca pamuk hasadında işçi elbisesi, eşarbından veya eldiven olarak kullandığı çocuk çorabından yapılma renkli bezlerden düşen kumaş parçaları da çok zararlıdır. Diğer taraftan toplama esnasında çekirdekli pamukla beraber gelen bitki parçaları, sap ve yaprak kırıntıları, çepel, kötü çırçırlama sonucunda oluşan çekirdek kırıkları da diğer bir kirlilik nedenleridir. Makineli hasatta ise tarlada bir miktar elyafın kalması, olgunlaşmamış elyafların da birlikte toplanması, makineden gres, yağ bulaşması gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır. Ayrıca çırçırlamada bozuk olan makine ayarları çekirdeğin kırılmasına, bu da tohum yağının merdanelere sıvanmasına ve pamuğa bulaşmasına neden olmaktadır" diye konuştu.

ALINACAK ÖNLEMLERE DİKKAT 

Coşkuntuncel, pamukta kirliliğinin önüne geçilmesi için alınacak önlemleri ise şöyle sıraladı:
"Pamukların toplanması, taşınması, muhafazası ve depolanması esnasında tamamen ham pamuktan yapılmış bez ve dikiş iplikleri kullanılmalıdır. Toplama esnasında her türlü plastik, naylon ve gübre çuvalı kullanılmamalıdır. Pamuk tarımında fazla sulama ve gübrelemeden kaçınılmalıdır. İlaçlama bilinçli şekilde yapılmalıdır. Pamuk sabah çok erken akşam geç saatlerde toplanmamalıdır. Makineli hasat yapılacaksa makinenin bakım ve ayarlarına özen gösterilmeli, makinenin pamukla temas edilen yerleri temiz olmalıdır. Çırçır işletmesinde depolanmasına dikkat edilmeli; yağmur yemiş veya aşırı rutubetli pamuklar birbirleriyle karıştırılmamalıdır. Hasat ve çırçır işçisi bilinçlendirilmeli, bunun için eğitim programları uygulanmalı, konuyu bilen eksperler tarafında sıkça denetlenmelidir. Kütlü pamuğun çırçır makinesine girmeden bant üzerinde gözle kontrolü yapılmalıdır. Çırçır makineleri bakımlı ve ayarları doğru yapılmalıdır."
"Bakanlar Kurulu" tarafından 9 Ekim 2003 tarihinde Resmi Gazete'de "Kütlü Pamukların Kirlenmesinin Önlenmesi İçin Alınacak Tedbirlere Dair" kararname yayımlanarak tedbir alınmasının yasal zorunluluk haline getirildiğini ancak bu kararnamenin bir türlü uygulamaya geçmediğini söyleyen Coşkuntuncel, bu yıl Adana'da oluşturulan komisyonla üreticinin ve alıcının denetleneceğini söyleyerek şu uyarılarda bulundu: 

"Pamukların toplanması, taşınması, muhafazası ve depolanması esnasında tamamen ham pamuktan yapılmış bez ve dikiş iplikleri kullanılması zorunludur. Kirlenmeye neden olmayacak plastik kasa, kova, sepet, küfe, teneke ve benzeri malzemeler kullanılabilir. Her türlü plastik, naylon ve gübre çuvalı kullanmak kesinlikle yasaktır. Pamuk üreticileri plastik kasa, küfe, sepet gibi kirliliğe neden olmayacak toplama malzemelerini işçilere temin ve takip etmekle yükümlüdür. Pamuk ticareti yapan kuruluşların, kirli pamukları alıp satmaları, depolamaları ve işlemeleri yasaktır. Bu yasaklar komisyon tarafından bizzat denetlenecektir."
Coşkuntuncel, yasağa uymayan üretici ve alıcının 11 bin YTL para cezasına çarptırılacağını, kuralları 3 kez üst üste çiğneyen kişilere ise hapis cezası uygulanacağını da sözlerine ekledi.