Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattının tamamlanıp Ceyhan'a petrolün ulaşması nedeniyle düzenlenen resmi açılış gerçekleştirildi.
Açılışta dev ekrana yansıtılan bayrakların görüntüsünün eşliğinde Azerbaycan, Gürcistan ve Türkiye milli marşları dinlendi, ardından ”Hazar Denizinden Ceyhan terminaline Yolculuk” konulu, hattın yapım sürecinin anlatıldığı filmin gösterimine geçildi.

BTC Yönetim Kurulu Başkanı Michael Townshend ve BP Başkanı Lord Browne ilk konuşmaları yaptı. Daha sonra Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, Azeybaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Gürcistan Cumhurbaşkanı Mikheil Saakashvili, BTC'nin önemi hakkında konuşma yaptılar.

BTC Yönetim Kurulu başkanının ikinci kez söz alıp teşekkür konuşması yapmasının ardından, liderler ve BTC ortaklarının temsilcileri, sembolik olarak hattı açtılar.

32 ÜLKEDEN KATILIM

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğindeki açılışa, konuk cumhurbaşkanlarının yanı sıra KKTC Başbakanı Ferdi Sabit Soyer, İngiltere Başbakan Yardımcısı John Prescott ve Türkiye dahil 32 ülkeden bakan ve bakan yardımcıları katılıyor.

Törende, Sırbistan, Arnavutluk, Suudi Arabistan, Yunanistan, Yemen, KKTC, İsrail, Estonya, Ürdün, Fas, Suriye, İtalya, Nijerya, Polonya, İngiltere, Gürcistan, Litvanya, Oman, Kırgız Cumhuriyeti, Sudan, Moldova, Avusturya, Azerbaycan, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Kazakistan, Norveç, Bulgaristan, Hırvatistan, Pakistan ve ABD'den bakan ve bakan yardımcısı düzeyinde temsilciler yer alıyor.

Dışişleri Bakanı ve Başbakan Yardımcısı Abdullah Gül, Adalet Bakanı Cemil Çiçek, İçişleri Bakanı Abdülkadir Aksu, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Hilmi Güler, Sanayi ve Ticaret Bakanı Ali Coşkun, Tarım ve Köyişleri Bakanı Mehdi Eker, Çevre ve Orman Bakanı Osman Pepe ve çok sayıda bürokrat da katılıyor.

BP Başkanı Lord Browne, İslam Konferansı Örgütü Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu, AB Komisyonu enerjiden sorumlu Komiseri Andris Piebalgs ile 20 ülkeden üst yönetici ve işadamları da törende bulunuyor.

Bakü -Ceyhan'ın geçmişi

İlk imzaların atıldığı 1994 yılında Türkiye basınında "Yüzyılın Projesi" diye anılan Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattı, pek çok yorumcuya göre bir hayalden ibaretti. Bu hayal, 11 yıl sonra, nihayet resmen gerçekleşiyor.

Aslında Bakü’den gelen ilk petrol Ceyhan’a Mayıs ayının sonunda ulaşmış, geçen ayın başında da tankerlere yüklenerek, dünya piyasalarına dağıtılmaya başlanmıştı.

1.770 kilometre uzunluğundaki boru hattı, dünyanın en uzunlarından biri. Bunun 1.000 kilometreden fazla kısmı Türkiye’de.

Hattın kapasitesi günde 1 milyon varil. Bu yılda, 50 milyon ton petrol demek ve bu miktar, dünyanın günlük petrol üretiminin yaklaşık 80'de biri.

Türkiye: Öncü proje

Maliyeti 3 milyar doların üzerindeki petrol boru hattına paralel olarak, doğalgaz da taşınması planlanıyor. Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz boru hattının da yıl sonunda devreye girmesi bekleniyor.

Bakü-Tiflis-Ceyhan petrol boru hattından Türkiye'nin ilk aşamada, yılda 200 milyon dolar kazanç elde etmesi bekleniyor. Ama projenin Türkiye için önemi yalnızca ekonomik değil aynı zamanda stratejik.

Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattından, ilerideki yıllarda Kazakistan petrollerinin de taşınması hedefleniyor. Bu amaçla, Azerbaycan ve Kazakistan arasında geçen ay bir anlaşma imzalandı.

Ankara’nın hedefi, Ceyhan’ı, dünya çapında bir petrol pazarı haline getirmek. Irak petrollerini taşıyan Kerkük-Yumurtalık boru hattı da Ceyhan’a ulaşıyor.

Türkiye, İstanbul ve Çanakkale boğazlarından tankerle yapılan petrol sevkiyatını azaltmak amacıyla, Samsun ile Ceyhan arasında da bir petrol boru hattı inşa edilmesine de, destek arayışında.

Boğazlardan tankerlerle taşınan ve pek çok açıdan Türkiye’nin kalbi pozisyonundaki 13 milyonluk İstanbul’un ortasından geçen yılda 140 milyon tonun üzerindeki petrol ve tehlikeli madde, Türkiye’yi çevre ve güvenlik yönleriyle endişelendiriyor.

Ankara’ya göre, Bakü-Tiflis-Ceyhan, benzer boyutta başka projelerin öncüsü.

Hattın ömrü, 40 yıl, ama bu süre istenirse uzatılabilecek. Türkiye’nin hedefi, benzer hatlarla Doğu ile Batı arasında enerji koridoru oluşturmak. Bu projeye de, “21. Yüzyılın İpek Yolu” adı veriliyor.

Basına göre Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının bugünkü açılış töreni, Türkiye tarihinin en büyük açılış töreni olacak. Maliyeti, 3,5 milyon doları buluyor.

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Gürcistan Devlet Başkanı Mihail Saakaşvili’yi ağırlıyor.

Törene, pek çok ülkeden liderler, dışişleri ve enerji bakanlarının da katılması bekleniyor. Uluslararası dev petrol şirketlerinin üst düzey yöneticileri de bugünkü törenin konukları arasında.

Bakü-Tiflis-Ceyhan hattının inşasında yaklaşık 20 bin kişi çalıştı, Her biri 12 metre uzunluğunda 90 bin çelik boru döşendi; Gürcistan'da 200, Azerbaycan'da 300, Türkiye'de 600 akarsu aşıldı.

PROTOKOL

'Asrın Projesi' veya '21’inci Yüzyılın İpekyolu' olarak adlandırılan hattın açılış töreni, Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer ve Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın ev sahipliğinde, Gürcistan Cumhurbaşkanı Mikheil Saakashvili, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, KKTC Başbakanı Ferdi Sabit Soyer, İngiltere Başbakan Yardımcısı John Prescott ve Türkiye dahil 32 ülkeden bakan veya bakan yardımcılarının katılımıyla gerçekleştirilecek.

Törende Sırbistan, Arnavutluk, Suudi Arabistan, Yunanistan, Yemen,İsrail, Estonya, Ürdün, Fas, Suriye, İtalya, Nijerya, Polonya, Gürcistan, Litvanya, Oman, Kırgız Cumhuriyeti, Sudan, Moldova, Avusturya, Azerbaycan, Çek Cumhuriyeti, Fransa, Kazakistan, Norveç, Bulgaristan, Hırvatistan, Pakistan ve ABD, bakan veya bakan yardımcısı düzeyinde temsil edilecek.

BP Başkanı Lord Browne, BTC CEO'su Michael Townshend, İslam Konferansı Örgütü Genel Sekreteri Ekmeleddin İhsanoğlu, OECD Enerji Ajansı Genel Direktörü Luis Echavarri, Uluslararası Enerji Forumu Genel Sekreteri Arne Walther, AB Komisyonu Enerjiden Sorumlu Komiseri Andris Piebalgs ile BP üst düzey yetkilileri törene katılacak.

Konuklar için Çırağan, Conrad, Ceylan ve Hilton otelleri kapatıldı.

Tören için BTC'nin büyük ortağı BP'nin de İngiltere'den gelecek 400 kişilik bir konuk listesi bulunuyor.

BP, kendi misafirleri için İstanbul'da dört oteli kapattı. Adana'da üç otel ayrıca kapatıldı.

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer'in, Bakü-Tiflis-Ceyhan Petrol Boru Hattı'nın açılışı dolayısıyla dün Çırağan Sarayı'nda verdiği yemeğe, Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ve Gürcistan Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili'nin de aralarında bulunduğu yaklaşık 650 davetli katıldı.

Bir hayal gerçek oldu

Azeri petrolünün Türkiye'ye boru hattıyla nakli fikri, SSCB'nin dağıldığı 1991 öncesine kadar uzanıyor.

15 yıl bu proje üzerinde çok tartışmalar yapıldı, açık ve gizli büyük güçler arasında büyük mücadeleler yaşandı.

Azerbaycan petrolleri için hazırlanan BTC projesinin resmen ortaya atıldığı 1992 yılında İran'ı geçiş rotası içine almış ve dünyaya Azerbaycan-İran, Nahçıvan-Türkiye olarak ilan edilmişti.

Ancak bu rota İran rejimine karşı tavrı belli olan ve ekonomik ve ticari ambargoyu sürdüren ABD'den tasvip görmedi.

Daha sonra Gürcistan üzerinden Türkiye alternatifini geliştirildi.

Buna karşılık, Rusya'nın da destek verdiği, Türkiye'nin Boğazlar endişesini göz ardı eden Karadeniz'e uzanan hatlar ile boğazları by-pass edecek ekonomik değeri zayıf alternatif hatlar ortaya atıldı.

Anlaşmazlıklara ABD'nin de katkısıyla 1999 İstanbul'da yapılan AGİT Zirvesi sırasında bir orta yol bulundu ve taraf ülkelerin liderleri İstanbul'da bir araya geldi.

Dönemin ABD Başkanı Bill Clinton'ın şahitliğinde, 9’uncu Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, dönemin Azerbaycan Cumhurbaşkanı Haydar Aliyev ve

Gürcistan Cumhurbaşkanı Eduard Şevardnadze, Azeri petrolünün Ceyhan'a akıtılmasını öngören paket anlaşmalara imza attılar.

Söz konusu anlaşmalara Clinton da gözlemci sıfatıyla imza koydu.

Aynı törende Kazakistan, yeterli petrol olması halinde Bakü-Ceyhan'ı kullanma taahhüdünde bulundu.

1999'da atılan imzalar gereğince 2000 sonunda temel mühendislik çalışmaları başlatıldı. 2003 yılında da ilk kazma vuruldu.

Ceyhan'a ilk petrol 28 mayıs 2006 tarihinde ulaşırken, haziran başında da tankerlere ilk yükleme yapıldı.

Tam kapasite ile çalıştığında yılda 50 milyon ton petrol taşıyacak olan bin 774 km uzunluğundaki hat, yaklaşık 4 milyar dolara maloldu.

BTC maliyetlerinin yaklaşık yüzde 30'u öz kaynaklarla finanse edilirken, toplam tutarın geri kalan yüzde 70'i üçüncü tarafların sağladığı finansman ile karşılandı.

Çelik borular, bütün güzergah boyunca toprağın altına gömülü olarak döşendi. Arazi sahipleri ve kullanıcılarına, inşaat aşamasındaki aksaklıklar nedeniyle tazminat ödendi.

Boruların döşenmesinin ardından araziler eski haline getirildi. Arazi sahipleri, güvenlik sebebiyle konulan bazı kısıtlamalara tabi olarak arazilerini yeniden kullanabilecek.

Enerji Bakanı Hilmi Güler'in açıklamasına göre, hat tam kapasiteyle çalışmaya başladığında Türkiye, yılda 250-300 milyon dolarcivarında gelir elde edecek.

Gürcistan'ın elde edeceği gelirin de 50 milyon dolar seviyesinde olacağı belirtiliyor.

Projenin Türkiye kesiminin yapımı, 1.3 milyar dolara BOTAŞ'a ihale edilmişti.

Maliyet, 100 milyon dolar tutarındaki kamulaştırma bedeliyle birlikte 1.4 milyar dolara ulaştı, ancak kapsam değişiklikleri sebebiyle tam maliyetin bir süre sonra kesinleşeceği belirtiliyor.

Azeri petrolü yüksek kaliteli

Azeri petrolü dünyada yüksek kaliteli bir petrol olarak biliniyor.

Azeri-Çıralı-Güneşli yataklarından çıkartılacak ve Ceyhan piyasasında dünyaya pazarlanacak olan petrolün adı önce 'BTC Blend' olarak düşünülmüştü, ancak daha sonra 'Azeri Light' olarak değiştirildi.

BTC’nin Türkiye için önemi

BTC Ham Petrol Boru Hattı Türkiye için ekonomik açıdan olduğu kadar siyasi açıdan da büyük önem taşıyor.

Karayolu ve demiryolu bağlantılarına ilişkin çalışmalar da sürdürülürken, BTC bu çerçevede bir son değil, benzer boyutta başka projelerin öncüsü olarak kabul ediliyor.

Boru hattı yanına başka boruların da uygulanmasına olanak veriyor.

Hattın paraleline döşenecek boru hattı Azeri ve Türkmen doğalgazının Türkiye ve Avrupa'ya nakline imkan verecek.

BTC'nin Türkiye'ye sağlayacağı diğer avantajlar da şöyle sıralanıyor:

BTC ile jeopolitik önemi artacak olan Türkiye, Avrasya enerji koridorunun da kilit ülkesi haline gelecek.

Tanker trafiğinin azalması ile İstanbul ve Çanakkale boğazlarının yükü hafifleyecek.

Ceyhan bir petrol limanı haline gelecek.

Hattın tam kapasite çalışmasıyla Türkiye'nin petrolün nakli ve yüklenmesinden elde edeceği gelir 250 milyon doları bulacak.

Hat sayesinde Hazar ham petrolü, Avrupa'ya Ortadoğu bölgesinden bağımsız alternatif bir kaynak sağlayarak, AB üyesi devletlerin kaynak ve güzergah çeşitlendirme hedefini gerçekleştirmelerine yardımcı olacak.

Hat, Güney Kafkasya'yı ve Orta Asya'yı Türkiye'ye ve buradan Batı pazarlarına bağlayacak Doğu-Batı Enerji Koridoru'nun başarıyla tamamlanmasında önemli mihenk taşı olacak.

Hattın teknik özellikleri:

Kapasite: 50 milyon ton/yıl (Günlük: 1 milyon varil)
Toplam uzunluk: Bin 774 km (Azerbaycan kesimi: 440 km Gürcistan kesimi: 260 km Türkiye kesimi: 1.074 km)
Toplam pompa istasyonu: 10 adet (Türkiye kesimi: 4 adet)
Hatta biçilen ömür: 40 yıl
Maliyeti: Yaklaşık 4 milyar dolar