Diadoka Savaşları

Babil taksiminde diadoklar, önce Perdikkas’ın naipliğini, kendi yönetimlerine fazla karışılmaması koşulu ile kabul ettilerse de, Perdikkas Büyük İskender’in kız kardeşiyle evlenip de durumunu güçlendirmeye kalkışınca, öteki generaller Perdikkas’ı ortadan kaldırdı. Yerine Antipater taht naibi oldu.

Fakat aslında yapılan her şey, göstermelik olup herkes mirasın tamamına sahip olmak istiyordu. İskender’in varisliğine soyunan bu kişilere diadoki denildiğinden, bunların arasında 41 sene (MÖ 322-281) süren savaşlara da diadoki savaşları denilmektedir.

Diadoklardan İskender’in çocukluğundan ölümüne dek hep yanında olan Mısır satrapı Ptolemy: akıllı, temkinli ve ittifaklar oluşturarak hareket ederken, Cassander İskender’in soyunu kurutmaya çalışıyor, Antigonus ortalığı kasıp kavuruyor, Selevkos çok geniş alanlara yayılan imparatorluğunu toparlanmaya çalışıyordu.

Firigya Satrapı Antigonos hemen hemen tüm Anadolu’yu, Kıbrıs’ı ele geçirdikten sonra, Yunanistan’da Atina çevresiyle, Suriye’yi de ele geçirdi. Sonra da, Babil üzerine yürüyünce, Selevkos kaçarak Mısır’a sığındı.

Firigya Satrapı Antigonos’un genişlemesini gösteren harita

Antigonos güce dayalı olarak imparatorluğu ele geçirmek istiyordu. Oğlu Demetrius ile birlikte yaptıkları her savaşı kazanıyor, korku ve dehşet saçıyorlardı. Ve artık krallıklarını da ilan etmişlerdi.

Bu yüzden Mısır ve Trakya da, Selevkos kadar tehdit altında olduğundan, üçü anlaşarak, MÖ 301 yılında İpsos savaşında, Antigonos’u yenerek ortadan kaldırdılar.

Hayatında hiç yenilgi yüzü görmeyen 80 yaşındaki Antigonos, Selevkos ve Lysimachus karşısında aldığı bu ilk yenilgisinde tüm topraklarıyla birlikte, hayatını da kaybetti.

MÖ.301 İpsos Savaşından sonra

İpsos Savaşından sonra güçlenerek, Makedonya’yı ele geçiren Lysimakhos, Anadolu’da da genişlemeye kalkışınca 281’de Korupedyan Savaşında Selevkosa yenildi. İskender’in bu seksenlik generallerinin teke tek bir vuruşmasında Lysimakhos hayatını kaybetti. Böylece İskender’in MÖ 323’te ölümüyle başlayan diadoki savaşları da sona erdi. İskender İmparatorluğu üç bağımsız devlet oldu.

Makedonya Krallığı, Selevkilerin Asya imparatorluğu ve Ptolemy’lerin Mısır kırallığı.

Bu defa da Selevkoslar tüm imparatorluğa hakim olmak için mücadele verdi. Ve hatta bir ara Mısır hariç İskender dönemi sınırlarına dek genişledi. Fakat bunları elde tutmak zordu.

Önce Doğuda kopmalar oldu. Hindistan’da Maurya Helenistik Krallığı ile Baktriya ve Sogd’da Baktriya Helenistik krallığı kuruldu. Zaten buraları, Fırat kıyısındaki Selevkiya’dan yönetmek zor olduğu için satrapları yarı bağımsız gibiydi. Hatta Antigones’in saldırıları üzerine Maurya’ya 500 fil karşılığı bağımsızlık verilmişti.

MÖ 188 Apemea anlaşması sonrası Anadolu.

Doğuda bu kopmalardan sonra Anadolu Satraplarından Bergama, Rodos ve Kapadokya da güçlenmeye başlayıp Roma ile temasa geçince başkent Antakya’ya taşınarak, ağırlık İran, Mezopotamya ve Anadolu’ya verilmeye çalışıldı. Fakat Roma ile ilişkiler sürekli geriliyor ve Roma güçlenerek, Yunanistan’ı etki alanına alıyordu.

Sonuçta lll. Antikos, Yunanistan’ı Roma etkisinden kurtarmak için Savaşa çıkınca MÖ 192-188 arasında yapılan savaşlarda, üstelik bu sırada İtalya Hannibal’ın işgali altında olmasına rağmen, Roma’ya yenildi. Apemea Antlaşmasıyla (MÖ 188) Kilikya hariç Anadolu topraklarının tamamından çekilmek ve savaş tazminatı olarak15.000 Talent gümüş (405 ton) ödemek zorunda kaldı. Gümüşleri elde etmek için çıktığı doğu seferinde de öldü.

Bundan sonra Selevkos İmparatorluğu zayıflayarak MÖ 63 yılında tümüyle Roma yönetimine girdi. Ptolemy’lerin Mısır Krallığı da bundan 32 sene sonra MÖ 31 yılında Roma yönetimine girince, İskender İmparatorluğuna bağlı Helenistik Krallıklar ve 300 sene süren Helenistik dönem tamamen sona erdi.