Pisidyalıların Kökeni

Tarih verilerinin matematik verileri gibi kesin veriler olmadığını bildiğimiz halde, herhangi bir tarih kitabında okuduğumuz bir bilgiyi sanki matematik kadar doğru ve kesin bir bilgiymiş gibi kullanırız.

Oysa tarihte araştırma yapılırken, genellikle elde mevcut birkaç bilgi kırıntına dayalı olarak bir teorem oluşturulur. Sonra da bundan bir sonuç (hipotez) çıkarılarak, onun ispatlanmasına çalışılır. Çıkarılan sonuçlar elde edilen belgelerle doğrulanabileceği gibi, doğrulanmayabilir. Hatta bazen tamamen farklı sonuçlar bile ortaya çıkabilir. Özellikle de kaynakların kıt olduğu ilkçağ tarihi böyledir.

Baştan da belirttiğim gibi ben bu teorem ve hipotezler ve bunların bilimsel açıklamalarıyla sizleri yormayacağım. Bunların özeti olarak şu anda elde mevcut en geçerli bilgi, Pisidyalıların kökeninin Luvilere dayandırılmasıdır, dedikten sonra biraz da Luvilerden söz edeceğim.

Luvicenin yaygın olduğu alanlar MAVİ ile gösterilmiş

Pisidyalıların kökenini Luvilere dayandıran tezlerin en temel dayanaklarından birisi bugün Pisidya olarak adlandırdığımız bu bölgede MÖ 2300- 1400 yılları arasında Luvilerin yaşıyor olmasıdır. Hatta MÖ 2000-1400 yılları arasında bugünkü Akdeniz bölgesi ve Konya’ı da içine alan bir Luvi krallığı vardı.

İkincisi kanıt ise, Pisidçe’nin Luvi dili ile büyük benzerlikler göstermesidir. Örneğin, Ariassos, Sagalassos, Termessos, Orbanassa gibi şehir dağ ve nehir adlarındaki –ss son ekiyle, İsinda, Talbonda gibi isimlerdeki –nd son eklerin Luviceden geldiği düşünülmektedir.

Bugün Batı Anadolu’daki Grekçe olduğu düşünülen pek çok yer adı ile daha başka birçok Grekçe sanılan sözcüklerin de Luviceden Yunan telaffuzuyla türetildiği anlaşılmıştır. Örneğin Kibele, Afrodit, Artemis, Apollon gibi tanrı adlarının luvice olduğu ve dram, drama, tiyatro, komedya, tragedya gibi isimlerin de Luviceden türetildiği düşünülmektedir.

Anadolu’nun en eski yerli halklarından olduğu kabul edilen Luvilerin dilinin, MÖ 2000’lerde en yaygın dil olduğu ve Truva’da dahi luvice konuşulduğu düşünülmektedir. Hititçede Luvi: “ışık insanı” anlamına gelmektedir.

Bütün halkların kökenlerini Grek temeline oturmaya çalışan Helen mitolojisine göre ise, Pisidya’da yaşayan Solymler ve Milyaslılar Pisidlerin atasıdır gibi tezlere de hiç girmek istemiyorum.

Sonuç olarak Pisidlerin kökeni kime ve nereye dayanırsa dayansın, Anadolu’nun en eski yerli halklarından oldukları anlaşılmaktadır.

PİSİDYA’NIN TARİH ÖNCESİ

Pisidya her ne kadar, engebeli ve yüksek bir bölge olsa da, göller ve ormanlar yaşama uygun bir ortam yaratmaktadır. Ayrıca oldukça zengin bir bitki örtüsüne sahip olması, ikliminin elverişli olması ve yeterli su kaynaklarının bulunması gibi nedenlerle bölgenin erken paleolitik dönemde yerleşime açıldığı görülmektedir.

En eski paleolitik izlere Isparta’daki Senirce-Bozanönü doğal kaya sığınaklarında, kapalı İn Mağarasında rastlanmakta olup, buradaki buluntuların tarihi, MÖ 35.000 yıllarına dek uzanmaktadır. Termessos yakınlarındaki Karain Mağarası da, Anadolu tarihinin en önemli kaynaklarından birisidir.

Antalya Müzesinde Karain Mağarasının sembolik maketi

Anadolu’da Mezolitik dönem dediğimiz, yontma Taş Devrinin özelliklerini en iyi yansıtan yerleşimler de Pisidya’da bulunmaktadır. Bunlardan Baladız erken mezolitik döneme en güzel örnektir.

Mezolitik dönemin diğer başlıca yerleşimleri ise: Hacılar, Kuruçay, Suberde, Erbaba, Kızılkaya, Çığırtkankaya, Dereköy, Yeniköy Höyük, Çukurkent, Beyşehir Höyük, Yılan Höyük, Alan Höyük, Kaşaklı Höyük, Seydişehir Höyük, Kanal Höyük, Eflatun Pınar, Toprak Tol, Burun Höyük'tür.

Bölgede geç Neolitik döneme ait eserler (Antalya Müzesi)

Bu şehirlerin çoğu Neolitik Dönemde (Cilalı Taş Devrinde) de varlığını sürdürmüş olup, bunların en önemlileri Burdur’da Hacılar ve Kuruçay ile Antalya’da Bademağacı’dır.

nazmioner@mynet.com