Sagalassos Savaşı

O zaman, Likya’da egemenliğini tesis ettikten sonra, muhtemelen MÖ 334 yılı sonbaharda Pamfilya’ya girmiş olması daha akla yatkındır. Çünkü Akdeniz İkliminde sonbahar oldukça uzun olup, Sagalassos’a 333 yılı ilkbaharında gitmiş olması daha mantıklıdır.

Perge Antik Kenti

Likya’dan Pamfilya’ya geçince, o zaman henüz Antalya kurulmadığı için ilk durağı Perge olup, kendisini dostça karşılayan Pergeliler, bölgenin her yerinde kendisine rehberlik de yapmıştır.

Perge’den doğuya doğru ilerleyen B. İskender, yolda Aspendos elçileriyle karşılaşır. Elçiler Aspendos’ta bir Makedon Askeri Birliği bırakılmazsa, direniş göstermeyeceklerini bildirir. Büyük İskender de, Pers Kralına gönderdikleri miktarda at ile 50 altın talent (bir talent=30,2 Kg.)vergi vermeleri karşılığında şartlarını kabul eder.

Aspendos Tiyatrosu

Bu anlaşmadan sonra da, Aspendos’a girmeden Side’ye geçer. Side direnişsiz vergi koşullarını kabul edince geri dönerek, yine Aspendos’a girmeden Silyon’a geldiğinde, Aspendosluların anlaşmayı kabul etmediği haberi gelir.

Bunun üzerine İskender tekrar geri dönerek Aspendos’u kuşatınca Aspendoslular korkuya kapılarak teslim oldular. Fakat bu kez anlaşma koşulları çok ağırdı. 50 talent vergi 100 talente çıkmıştı. Ayrıca kentin ileri gelenlerinden bazıları rehin olarak verilecek, 4.000 seçme at verilecek ve Aspendos’ta bir Makedon Askeri Birliği ile İskender’in atayacağı bir vali bulunacaktı. Aspendoslular bu koşulları kabul etmek zorunda kaldılar.

Silyon’un alınmasında bir fayda görmeyen İskender zaman kaybetmeden Perge’ye döndü. Buradan Firigya ve onun başkenti Gordion’a gidecekti. Fakat kendisine gösterilen yol Termessos üzerinden geçiyordu ve Termessos’lular Yenice Boğazını kapatmışlardı. Oysa bu yol hem zorlu ve hem de çok uzundu. Doğrusu bugünkü Burdur Antalya yolunu tercih etmesi gerekiyordu.

Termessos yakınlarındaki boğazın bugünkü hali

Bu durumu bazı tarihçiler Termesosluların yağma ve talanından bıkan Pergelilerin onu Termessos üzerine gönderdiğini, bazıları da, Termessos ile arası açık olan Selgelilerin yanlış rehberliğinin bir sonucu olduğunu ileri sürerler. Sonuçta Büyük İskender Termessos’un alınmasının zor ve zaman gerektirdiğini görünce, kuşatmayı kaldırarak Perge ve Selgelilerin rehberliğinde Burdur yoluna yöneldi. Önüne çıkan Pisidya Şehirlerine egemenliğini tanıtarak vergi anlaşmaları yaparak Sagalassos’a geldiğinde, Sagalassoslular İskender’in egemenliğini ve anlaşmayı kabul etmediler. İskender’in o güne dek hiçbir savaşı kaybetmemiş olmasına karşın, Sagalassosluların şehri de o güne dek hiç işgal görmemiştir. Bu yüzden İskender’le savaşı göze almasında, özgürlüklerine düşkünlükleri ve savaşçı özellikleri kadar İskender’in Termessos’u alamamış olması da etkili olmuştur diye düşünüyorum.

Ayrıca kentin savunmaya elverişli olması ve bazı Pisidya kentlerinden gelerek Sagalassos ordusuna katılan gönüllülerin teşviki de Sagalassosluları cesaretlendirmiş olabilir.

Ortada İskender Tepesi, sağda Zincirli Tepe, savaşın geçtiği alanlar

Ama engebeli arazide hafif süvari olan Sagalassosluların, tüm bu avantajları, muhteşem Makedon falanksları karşısında etkili olamamış ve ağır bir yenilgiye uğramıştır.

En çok merak ettiğim olaylardan birisi de, Sagalassos’da bu savaş ve sonrasında yapılan anlaşmadır. Şehir kaç gün yağmalanmıştır? Halk neler yaşamıştır. Kadınlar ve çocuklar köle yapılarak pazarlarda satılmış mıdır? Parası olanlar özgürlüğünü satın almış mıdır?

Ama ne yazık ki, eldeki mevcut bilgiler birkaç satırdan ibarettir. Hatta savaşın tam olarak tarihi bile belli değildir. Genel kanı MÖ 334 yılının sonlarında karlı bir kış günüdür ki, bu karlı kış günü 333 yılının başlarında da olabilir. Hatta bazı tarihçilere göre İskender MÖ 334 kışını Phaselis’te geçirip 333 baharında Pamfilya ve Pisidya’yı ele geçirmiştir.

Fakat Sagalassos ile yapılan Antlaşma koşullarının çok ağır olması düşünülebilir. Yukarıda Aspendos’la yapılan anlaşmaların ayrıntısını özellikle koydum ki, savaşan bir şehre mutlaka bunun çok daha ağırı uygulanmıştır. Şehir yağmalanıp, bir Makedon Vali ve askeri birliği koymuş olması da olasıdır.

nazmioner@mynet.com