Akdeniz'den küçük hikâyeler

İlkokula 1980 sonrasında gidenler, ülkemizdeki test kitabı furyasını tebessümle hatırlayacaklardır. Onca okul kitabının yanı sıra, tüm derslerle ilgili testler içeren kitaplar, yalnızca matematiğe ayrılmış aylık dergiler ve diğer kitapların tamamlayıcısı olan ünite dergilerini taşıdık yıllarca.

Yaz tatillerinde ise durum biraz başkaydı. Ödev olarak ya günlük tutardık ya da tatil kompozisyonu yazardık. Sonraları onun da kitabı çıktı. Özellikle sorumluluk sahibi, okulu çok seven, biraz da sessiz çocukların "kendi iyilikleri için" çalıştıkları bir kitaptı, tatil kitabı.

Genç yönetmen Seyfi Teoman'ın Tatil Kitabı da ilköğretim öğrencisi Ali'nin (Tayfun Günay) tatil kitabı ilgisini; hikâyenin temelinde ise Ali'nin ve ailesinin bir yazını anlatıyor. Filmin öyküleri (bir ana hikâyeden bahsedemiyoruz) kaynağını, yazın dahi turistlerin akınına uğramayan, Akdeniz'in kendi halindeki bir ilçesinde, Silifke'de gündelik hayattan alıyor. Aile bireylerinin arasındaki sürtüşmeyi en çok da filmin duygu merkezi diyebileceğimiz Ali'nin gözünden izliyoruz. Otorite sahibi baba Mustafa (Osman İnan), askerî okula devam eden, fakat üniversitede işletme okumaya kararlı (bu yüzden baba ile sürekli çatışıyor) ağabey Veysel (Harun Özüağ), eşinin kendisini aldattığına inanan anne Güler (Ayten Tökün) arasında Ali, içine kapalı bir çocuk. (Ali'yi oynayan Tayfun, Silifke İlköğretim Okulu 4. sınıf öğrencisi.) Tüm bu bireyler arasında denge unsuru diyebileceğimiz kişi ise Hasan dayı (Taner Birsel). Savaşmak gibi bir derdi olmayan; daha çok şehre karşı kırda, batıya karşı doğuda, moderne karşı gelenekselde tanık olduğumuz bir teslimiyeti var küçük Ali'nin. Çünkü okulun son günü dağıtılan tatil kitabını kurnaz bir arkadaşına 'kaptırınca'; kitabını geri almak yerine, para biriktirip yeni bir tane satın almak için tüm yaz çalışıyor. Film kemik bir hikâyeye değinmiyor; fakat konu aldığı gündelik hikâyeler kahramanlarımız arasındaki ilişkiyi daha da belirgin kılarak, onların yavaş bir değişim sürecine girmelerini sağlıyor. Örneğin tüccar Mustafa, Ürgüp'ten dönerken beyin kanaması geçirip hastaneye kaldırıldığında ve arabada unutulduğu sanılan para aranırken karakterlerin dünyasını daha yakından tanıma fırsatı buluyoruz.

Tatil Kitabı, Boğaziçi Üniversitesi sonrasında Polonya'nın ünlü film okulu Lodz'da sinema eğitimi görmüş Seyfi Teoman'ın ilk uzun filmi. Dünya galası 2008 Şubat'ında 58. Berlin Film Festivali'nde gerçekleşen filmin senaryosu, 2005'te Rotterdam Film Festivali Hubert Bals Fonu'ndan geliştirme desteği almıştı. Türkiye'de ilk kez 27. İstanbul Film Festivali'nde gösterildi; ulusal yarışmada En İyi Film ve FIPRESCI ödülü aldı. Yurtdışında birçok festivale katıldı (16. ArtFilm-Slovakya, 54. Taormina-İtalya, Montreal World-Kanada, 14. Saraybosna-Bosna Hersek, gibi). Çoğundan ödüllerle döndü.

Kırdaki gündelik yaşam, küçük kasaba hikâyeleri, uzun planlar düşünüldüğünde film yurtdışında "Nuri Bilge Ceylan'ın takipçisi" olarak yorumlanıyor. Bu, dikkat edilmesi gereken tehlikeli de olabilecek bir nokta; çünkü film kendi içinde eksiklikler barındırıyor. Örneğin başladığı bir hikâyenin sonunu getirmiyor, az sayıda diyalogla gündelik yaşamın sıkıcılığını destekleyen bir anlatım sunmaya çalışsa da ritim bazen oldukça düşüyor; en önemlisi de bazı uzun planlar filmde hiçbir şey demeden gidiyor, havada asılı kalıyor. Bu yüzden bir-iki noktada Ceylan'ın eksik bir tekrarı olmaktan da uzak duramıyor. Yine de içinde bulunduğumuz yıl içerisinde dikkat çeken az sayıda ilk filmden biri olan Tatil Kitabı, yönetmeni Seyfi Teoman'ın adını ileride sıkça duyacağımızın resmi.

TATİL KİTABI

Yönetmen: Seyfi Teoman

Oyuncular: Taner Birsel, Osman İnan, Ayten Tökün, Harun Özüağ