‘Binbir Gece’nin izinde...

Atlas dergisi Yayın Yönetmeni Özcan Yüksek’in ikinci kitabı “Hakikatçi”, Doğan Kitap’tan çıktı. Yüksek’in “Binbir Gece Masalları”nın geçtiği diyarları gezerek ve bu masalları çözümleyerek yazdığı kitap, bir üçlemenin ilki olup hayata ve ölüme dair hikâyeleri içeriyor. Üçlemenin ikincisi ise kadının ve erkeğin bakışı üzerinden aşka odaklanacak.
Bu ilk kitapta, üçlemenin ilkinin temasına uygun olarak yazılmış on tane masalımsı öykü yer alıyor. Her öyküde, “Binbir Gece Masalları”ndan seçilen bir masal, yazarın ‘yolculuk’ hikâyesiyle iç içe geçiyor.
Özcan Yüksek, “Hakikatçi”de yaptığı yolculukları, masallarla birlikte anlatırken gerçeğe sadık kalmış, ama bu süreci de masalsı bir üslupla anlatmayı tercih etmiş: “Gerçeğin kendisi hayalden daha etkileyicidir bence, daha güzel ve daha ürkütücüdür. Sualtı fotoğraflarına bakın, hiçbir ressam böyle bir hayal gücü sunamaz. Bu yüzden masalların geçtiği yerlere gidip atmosferlerini hissettim” diyor.

Masal mı, gerçek mi?
Kitabın isminin “Hakikatçi” olması da gerçek bir olaya dayanıyor. Yüksek, iki yıl önce Şam’da yüksek bir sahnede elinde kılıç tutarak masal anlatan birini görüyor, sonradan onunla tanıştığında masal anlatıcısı kendinin ‘hakikatçi’ olduğunu söylüyor. Böylece, masalın aslında hakikatin kendisini anlattığına ikna oluyor.
“Binbir Gece Masalları”nı yeniden yorumlama fikri ise Mısır’a gidip çölde Siva adlı halkı gördüğü zaman ortaya çıkıyor. Masalların rotasını Batı’dan Doğu’ya doğru takip edip Mısır, Suriye, İran, Hindistan, Sri Lanka (Sinbad’ın adası olduğu için), Pakistan, Özbekistan ve Kazakistan’a gidiyor. Özellikle de çöl halkları arasında halen masallardaki görüntülere rastlıyor. “Hakikatçi”nin gerçek bir yolculuğu anlatırken masalsı bir ifade kazanmasının sebebi de bu olsa gerek.
“Masalları her zaman belirli sırların saklandığı edebiyat ürünleri olarak düşündüm. Aslında masalların böyle çözümlemelerini yapmamak gerekiyor belki de. Gerçek hakikatçi yapmaz. Ama günümüz masalın olmadığı bir zaman, bugünün insanları için biraz daha açmak gerek. Masalların anlatıldığı çağın insanları da masalları çözümlemekten bahsetmiş, kitapta yer alan son masalda bunu görmek mümkün” diyor Yüksek, kendi hakikatçisini anlatırken.

Kıskanç erkekler
Özcan Yüksek’in serinin ilk kitabı için seçtiği masallardan bazıları erkeğin kıskançlığına bazıları ise olgunlaşmak için anneden uzaklaşma temasına odaklanıyor. Şehrazad evleneceği zaman, babasının ona anlattığı masalın da önemli bir ipucu içerdiğini söyleyen Yüksek, masallardaki duyguların ve bunların açıklanma şeklinin psikanalizin olmadığı bir çağda insanların kendilerini tanımasının bir aracı olduğunu vurguluyor:
“Erkeğin kıskançlığı, onun kafasında yarattığı bir durumdur. Düğün gecesinde ifrit tarafından kaçırılan kız, erkeğin zihnindeki bir imgedir. İfrit, insanın zihnindeki arzuları ve korkuları simgeler, aslında erkeğin ta kendisidir. Kitapta vurgulamak istediğim buydu. Batı’nın algıladığı gibi Doğulu erkekler ellerinde kılıçla her gün bir bakireyi öldürüyor değiller. Masallar, kişinin üst benliği ile alt benliğinin nasıl bir çatışma yaşayabileceğini ve kişinin bu durumda nasıl olgunlaşacağını simgeler üzerinden anlatır.”

‘Anlatıcı kadınlardır’
Yazar, masalların bugüne ulaşmasında, kadının rolüne de dikkat çekiyor:
“Erkekle kadını modern toplumun gözündeki gibi birbirinden çok ayrı, birbirinin düşmanı olarak, sanki erkeğin annesi veya kız kardeşi yokmuş gibi düşünmemek lazım. Aksine ‘Binbir Gece’nin anlatıcısı kadındır ve büyük olasılıkla masalın sözlü geleneğini sürdürerek günümüze ulaşmasını sağlayan da kadınlardır.”
Aralık ayından beri bir yandan dolaşıp bir yandan da her ay Atlas için İstanbul’a dönerek derginin yeni sayısını hazırlayan Yüksek, masallar arasında en çok “Sinbad”ı seviyor. Onun yolculuğunu, bir çocuk masalı değil, olgunlaşma öyküsü olarak görüyor. Yüksek’in Mevlana’nın yolculuğunu ele aldığı ilk kitabı “Sessizce Dön” şu sıralarda Frankfurt Kitap Fuarı için İngilizceye çevriliyor. “Binbir Gece Masalları”nın yurtdışında çok daha iyi bilindiğini söyleyen Yüksek, “Hakikatçi”nin de çevrilmesinin gündemde olduğu müjdesini veriyor.