Diplomat gözünden Kürt Sorunu

Üniversite yıllarına kadar ‘Kürt' kelimesinin anlamını bile bilmeyen İsveç'in eski İstanbul Başkonsolosu İngmar Karlsson yayımladığı son kitabı 'Bir Diplomatın Gözünden Kürt Sorunu'yla bir Kürt devleti kurmanın mümkün olmadığını uzun yıllar boyunca yaptığı araştırmalarına dayanarak anlatıyor.

İsveç'in eski İstanbul Başkonsolosu İngmar Karlsson bir ay önce emekli olup yerini Torkel Steirnlöf'e bıraktıktan sonra kendi ülkesi İsveç'e geri döndü. Yedi yıldır yaşadığı ve belki de kendi ülkesinden daha iyi bildiği İstanbul'dan iki ay önce İsveç'te yayımladığı kitabının Türkçesini yayımlayarak ayrıldı Karlsson.
Karlsson'un "Bir Diplomatın Gözüyle Kürt Sorunu" ismini verdiği kitabı Türkiye'nin gündeminden hiç düşmeyen Kürt sorununu ele alıyor.
Karlsson'a göre bir kitabın iki ay içerisinde başka bir dile çevrilip yayımlanması çok hızlı bir aşama. "Genelde kitapların çevrimi ve başka dilde basılması üç yılı bulur" diyor Karlsson.
Karlsson'un Kürt sorununa duyduğu ilgi üniversitedeyken başlamış. Göteborg'da üniversiteye başlayan Karlsson Iraklı bir yurt arkadaşının "Ben Iraklı bir Kürtüm" demesi ile Kürt kelimesini ilk kez duymuş. O güne kadar Kürtlerle ilgili hiçbir bilgisi olmayan emekli başkonsolos üniversite yıllarının ardından dışişleri bakanlığında çalışmaya başladığında ilk araştırmasını Kürt sorunu hakkında yapmış.

Sorun harita değil
Avrupa'da Kürt sorunundan herkesin haberi olduğunu söyleyen Karlsson, "Avrupa'da Kürtlerin 5 bin yıldır yaşadığı alanı 'Kürdistan' haritası olarak görmeniz mümkün, hatta harita İsveç'ten bile büyük. Bizim gibi ulus devletler için de aslında bu insanların kendi devletlerinin olması kaçınılmaz olarak görülür" dedi. Karlsson'un kitabındaki ana tema da aslında sorunun bir haritadan ibaret olmadığı hatta görünenden çok daha karışık olduğu.
Kürt nüfusunun Osmanlı İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra dört ayrı devlete bölündüğünü anlatan Karlsson aynı zamanda Kürtlerin de içlerinde farklı intisapları ve aşiretleri olduğunu belirtti. Kitabında örneklemeler yapan Karlsson, Kürt devletinin kuruluşunun koşullarını Polonya'nın kuruluşu ile anlatıyor: "Polonya 18. yüzyılda üç bölüme ayrıldı. Polonya devletinin kuruluşu ancak I. Dünya Savaşı'nda Alman hükümdarlığı, Rus Çarı ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun çöküşünden sonra mümkün oldu." Kürt nüfusunun çoğunun da günümüzde dört değişik ülkede yaşadığını vurgulayan emekli başkonsolos gelecekte bir Kürt devletinin kurulmasının ancak Türkiye, İran, Suriye ve Irak'ın yıkılmasından sonra mümkün olacağını belirtiyor.
Kürt sorununa dikkat çeken kitap tartışmayı Türkiye ile sınırlı tutmuyor. Sorunu Kürtlerin yaşadığı devletlerin çözmesi gerektiğini belirten Karlsson, Türkiye'de toplumsal ve kültürel hakların tanınmasının önemli olduğunu vurguluyor. Sorunun sadece Türkler ve Kürtler arasında yaşanan kadar basit olmadığını hatta Türkiye'deki birçok Kürtün topluma uyum sağladığını söyleyen Karlsson İstanbul'da beş milyon Kürtün yaşadığını iddia ediyor.
Türkiye'nin doğu ve güneydoğusunda yaşanan sosyo-ekonomik problemler ve Kürt dilinin yadsınması da Karlsson'a göre sorunun büyük bir kısmını oluşturuyor.

Irak'ta iki devlet var
Kürt nüfusunun çoğunun göçmen olduğu İsrail'de problemin uyruksuzluk olduğunu ve Kürtlere Suriye vatandaşlığının verilmediğini söyleyen emekli başkonsolos İran'daki Kürt sorununun ise tamamen farklı olduğunu vurguluyor.
"Her ne kadar Kürdistan Bölgesel Hükümeti adında ilk kez bir Kürt politik yapılanması olsa da Irak'ta iki Kürt devleti vardır" diyen Karlsson bunlardan birini "Barzanistan" diğerini de "Talabanistan" olarak adlandırıyor.
"Kürdistan Bölgesel Hükümeti'nin başında olan Mesut Barzani ve Kürdistan Yurtseverler Birliği'nin başındaki Irak Cumhurbaşkanı Celal Talabani, 1994'ten 1998'e kadar süren iç savaşta Kürt grupların önderliğini yaptı" diyen Karlsson Kürtlerin günümüzde Irak'ta kültürel hayatlarının hatta üniversitelerinin olduğunu söylüyor, bu da ona göre Kürt kültürünü dünyaya tanıtmak için iyi bir fırsat.

Petrolü paylaşmazlar
Karlsson diğer ülkelerdeki Kürtlerin Türkiye'deki nüfusu 15 milyonu geçen Kürtlerle birleşmek istemeyeceğini düşünüyor çünkü bu Kürdistan'da azınlık olma durumları var. Petrollerini de paylaşmak istemeyeceklerini söyleyen emekli başkonsolos bu durumu da İskandinavya'da komşu olan İsveç ve Norveç örneği vererek anlatıyor: "Norveçliler hiçbir zaman çıkardıkları petrolü paylaşmadılar."
Çoğu insanın Kürt sorunu hakkında yeterli bilgiye sahip olmadığını savunan Karlsson, insanlara konunun derinliğini anlatmak için bu kitabı yazdığını söylüyor. İsveç'te çok ilgi gören kitabın oradaki Kürtlerden de olumlu eleştiriler aldığını belirten Karlsson, "Kürdistan devleti kurmak imkânsızdır ama problemleri çözmek imkânlıdır" diye noktalıyor sözlerini.

KİTABIN KÜNYESİ
Bir Diplomatın Gözüyle Kürt Sorunu
Ingmar Karlsson
Çeviren: Turhan Kayaoğlu

Homer Kitabevi, 184 sf.