Belen Genel Bilgi

Hatay İline bağlı bir ilçe olan Belen, doğuda Kırıkhan ilçesi, güneyde Merkez ilçe, batı ve kuzeyinde de İskenderun ilçesi ile çevrilidir.

Belen'de ilk yerleşimin ne zaman başladığı bilinmemekle beraber, Emeviler zamanında tarihte ismini ilk kez duyurmuştur. Ayrıca Osmanlı Vilayet Salnamelerinde Belen'den, Beylan olarak söz edilmiştir. Bu sözcüğün "Beyi" anlamında bir kökten türediği ve iki dağ arasındaki bir yer olduğu söylenmektedir. Belen, Orta Asya Türkleri'nin kullandığı bir sözcük olup, Anadolu'nun diğer bölgelerinde de aynı isme rastlanmaktadır. Ayrıca Balkanlarda bu isme rastlandığı gibi seyahatnamelerde de yer almıştır.

Antik dönemde “Suriye Kapısı”, “Amanos Kapısı”; Ortaçağda “Pagrae”; Arap kaynaklarında “Bakras” ve zaman zaman “Bab-ı İskenderun”, “Mozaik Bagras” gibi adlarla anılan geçidin, Belen yerleşiminin kurulmasıyla birlikte birkaç kilometre Gedik ile Derebahçe arasında kalan 2 km. uzunluğunda devam eden boğazın denize bakan ucuna “Belen”; Amik ovasına doğru olan doğu tarafına ise “Bagras” adı verilmiştir. Karaağaç bölgesinde Tellihöyük veya Karaağaç adını taşıyan höyükte Mc. Ewan’ın bulunduğu bazı çanak – çömlek parçaları, burada antik çağ öncesinde yerleşim olduğunu göstermektedir.

XVI.yüzyılda Kanuni Sultan yol güvenliğini sağlamak için buraya bir derbent teşkilâtını kurmuş 1552 yılında da cami, hamam ve han yaptırmıştır. Ayrıca Belen'in İskenderun çıkışında yoldan 7-8 m. aşağıda XVIII. yüzyılda bulunan kümbet Abdurrahman Paşa'nın mezarı üzerine yapılmıştır. Çevresinde Paşa'nın ailesine ait mezarlar bulunmaktadır. Belen'de ayrıca 1914 yılında şehit olan 41.Fırka kahramanları için 1981 yılında bir anıt yapılmıştır, çevresi park şeklinde düzenlenen bu anıt ana yola göre bir hayli yüksektedir.

Antakya-İskenderun arasındaki Kızıldağ eteklerinde bulunan Bakras Köyü yakınlarındaki kale sarp bir tepenin üzerindedir. Roma döneminde yapılan bu kale Anadolu Suriye yolunu kontrol etmek amacıyla yapılmış olup, Osmanlı döneminde de onarılarak kullanılmıştır. Kalenin bir bölümü bugün ayaktadır. Belen ile ana yol arasında kaleye giderken sol tarafta görülen kalıntılar ve onun karşısındaki köprü, Kanuni Sultan Süleyman tarafından 2552'de yaptırılan Karamurt Hanı'dır. yapımından 150 yıl sonra yenilenen bu hanın yanına cami, sıbyan mektebi ve imaret eklenmiştir. Günümüze dış duvarlarından pek azı gelebilmiştir. Köprü iyi bir durumdadır.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Kanuni Sultan Süleyman Cami ve Bakras Kalesi bulunmaktadır.
 

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.belen.gov.tr adresinden alınmıştır.