Gönen Genel Bilgi

Akdeniz Bölgesi’nde, Isparta İli’ne bağlı bir ilçe olan Gönen, doğusunda Atabey, batısında Keçiborlu, kuzeyinde Uluborlu ilçeleri ile çevrilidir.Tınaztepe’nin hafif meyilli yamaçlarında kurulmuştur. İlçenin kuzeyinde Tınaz Dağı ve Yaylası, Kale Dağı, güneyinde Söbü Dağı yer almaktadır. Bu dağların arasında geniş ve verimli ovası vardır. En önemli ormanı Manastır Koruluğudur. İlçe topraklarını Döğer Çayı, Kızıldere, Kisderesi ve Kızlcık Çayı sulamaktadır. Ayrıca Döğer Çayı’nın önündeki Bagaran Göleti ilçenin tarım alanlarının sulanmasında kullanılmaktadır. İl merkezinin 24 km. uzağındaki ilçenin denizden yüksekliği 1.050 m.dir. Yüzölçümü 372 km2, toplam nüfusu da 16.894’tür.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen bitkisel ürünler; arpa, buğday, elma, sebze yetiştirilmekte olup, son yıllarda seracılık gelişmiştir. Özellikle salçalık domates yetiştiriciliği yapılmaktadır. Ayrıca gül yetiştirilip, gül yağı üretiminde kullanılmaktadır. Hayvancılıkta ise sığır, koyun, keçi besiciliği yapılır. İlçede Gümüşgün Köyü civarında kurulmuş olan Süleyman Demirel Organize Sanayi Bölgesi 1998 yılında tamamlanmıştır. Konfeksiyon ve izolasyon fabrikası ile bir soğuk hava deposu bulunmaktadır.

Gönen tarih boyunca Kaue, Kawana, Iustinianopolis, Gonana, Konana, Könan ve Gönan adlarıyla anılmıştır. Roma İmparatoru Augustos’un Pisidia adı verilen bölgede kurduğu dört şehirden biridir. Daha sonraları Gönen seklinde söylenmiş ve günümüze kadar bu adı taşımaktadır.

Gönen’in tarihi M.Ö.III. ve IV.yüzyıla kadar dayanır. Yapılan araştırmalara göre ilk yerleşim yeri Yuvacca, bugünkü yayla adıyla bilinen yerdir. Buraya ilk gelenler Yürekçi göçerleridir. O zamanlar Gönen’in bulunduğu yer ve ova göl halinde olduğu için yerleşim Yuvacca’da gerçekleşmiştir. Yürekçi Yörüklerinin önemli geçim kaynağı da hayvancılık olmuştur.

Isparta yöresindeki yerleşimler ve arkeolojik araştırmalar göz önüne alındığında Gönen’de de ilk yerleşimin MÖ.3000 yıllarında başladığı sanılmaktadır. Yörede, Hitit, Frig, Lydia, Pers, Makedonya, Seleukos, Pergamon Krallığı ve Romalıların hakim olmuştur. MÖ. l30 yılında Romalılar tarafından MÖ.102-49 yılları arasında Kilikia Eyaletine, daha sonra da Asia Eyaletine bağlanmıştır. MÖ.39 yılında Galat Kralı Amyntas’ın kontrolüne giren bölge, MÖ.25 yılına kadar bu durumda kalmış, daha sonra Galatia Eyaleti içine alınmıştır. Bölge Roma İmparatorluğunun MS.395 yılında parçalanmasıyla Doğu Roma İmparatorluğu (Bizans) sınırları içinde kalmıştır. Roma Döneminde, bugünkü Gönen ilçesi yakınında olduğu sanılan Konana antik kenti hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Gönen’in doğusunda yer alan antik kentten, ilk olarak Ptolemaios’da söz etmiştir. Şehrin yerini 1879 yılında G. Hirschfeld tespit etmiştir. L. Robert’in İğdecik Köyü’nde bulduğu mil taşı ile bu iddia kesinleşmiştir. Konana’da MÖ I. yüzyıldan itibaren sikke basılmış ve bu durum, İmparator Hadrianus (MS 117-138)’dan Gallienus (MS 260-268) dönemine kadar sürmüştür.

MS.713-714 yıllarında Arapların egemenliğine geçmesine rağmen, bu durum kısa sürmüş ve tekrar Bizanslıların egemenliği altına girmiştir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Anadolu topraklarının büyük bir bölümüne hakim olan Selçuklular buraya kadar uzanmışlardır. Selçuklulardan sonra Hamidoğulları Beyliğine bağlı olan yörenin bir bölümü, Hamidoğlu Hüseyin Bey tarafından Osmanlı Padişahı I.Murat’a verilmiştir. Osmanlı döneminde Gönen’in bulunduğu alanda on altı köy kurulmuş ve Osmanlı kayıtlarına da “Hamitelindeki Gönen” olarak geçmiştir. Ayrıca Selçuklu dönemine ait bir hamam kitabesinde “Sehr-i Gönen Kasaba-i Isparta” yazılı oluşu, Gönen’in önemli bir yerleşim merkezi olduğunu göstermektedir. 1522 ve 1568 yıllarındaki tahrirlerde ise Pazar, Kadı, Dutluca, Yağıbasan, Yakaköy, Alaca, Mescid ve Cüneyd Mescidi isimli yedi mahallenin yer aldığı görülmektedir.

Kurtuluş Savaşı öncesi, İtalyanların Antalya’yı işgallerinden sonra, işgale Burdur ve Isparta yönünde devam edeceklerinin anlaşılması üzerine Isparta’da yerel direniş çalışmaları başlatılmıştır. Bu çalışmaların önderliğini İbrahim Bey (Demiralay) ile Müftü Hüseyin Hüsnü yapmışlardır. Hafız İbrahim teşkilatlanmayı gerçekleştirmek için 22 Haziran1919 tarihinde bir bildiri yayınlamış, bu bildiriyi duyan Gönenliler bir toplantı yaparak, Gönen’den 76 gönüllüyü Isparta’daki birliğe hemen göndermişlerdir.

Gönen’in 1948 yılında Belediye teşkilatı kurulmuş, 1991 tarihinde de ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Gönen’in doğusunda yer alan antik Konana kentinin bulunduğu yerde ele geçen mimari buluntular ve mezar stelleri Isparta Müzesi’nde sergilenmektedir. İlçede Yunus EmreTürbesi bulunmaktadır. Ayrıca ilçede geleneksel olarak Kuru Fasulye ve Aşure Günleri yapılmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu