Doğubeyazıt Genel Bilgi

Doğubeyazıt Kalesi

Ağrı iline bağlı bir ilçe olan Doğubeyazıt, doğusunda İran Devleti sınırları, batısında Taşlıçay ve Diyadin ilçeleri, kuzeyinde Iğdır, güneyinde Çaldıran ilçeleri ile çevrilidir.

İlçe toprakları çok dağlık ve yüksektir. Kuzey kesimini dorukları ilçe sınırları dışında kalan Durak ve Kale dağlarıyla Ağrı Dağı engebelendirir. Küçük Ağrı Dağı kuzeydoğuda 3.896 m.ye yükselir. İlçenin güneyini yükseltisi ilçe sınırları dışarısında kalan Tendürek Dağları engebelendirir. Doruğu ilçenin Diyadin ve Taşlıçay ilçelerine komşu olduğu kesimde 2.934 m.ye erişen Arı Dağı da batı ve kuzeybatısını engebelendirmektedir. Türkiye'nin en yüksekteki göllerinden biri olan Balık Gölü ilçenin kuzeybatısında yer alır.

İlçe topraklarını Sarısu sulamaktadır. sarısu, İran'da Zengimar Suyu adı ile Aras Irmağına katılır. Ağrı Dağı eteklerinde birkaç küçük göl bulunmaktadır.Deniz seviyesinden 1.650 m.yüksekliktedir. İl merkezine 97 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 2.424 km2, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 105.754'tür.

İshak Paşa Sarayı Genel Görünüm

İlçenin ekonomisi ticaret, tarım, hayvancılık ve turizme dayalıdır. İlçede ağırlıklı olarak üretilen tarım ürünleri buğday, arpa, yem bitkileri ve az sayıda şeker pancarıdır. Meyvecilik ve sebzecilik yok denecek kadar azdır. Hayvancılık ta önemli bir gelir kaynağı olup, mera’ a hayvancılığı yaygındır.

Eski bir yerleşim yeri olan Doğubayazıt sırasıyla Urartu, Pers, Makedonya ve Seleukos egemenliklerinden sonra; Bizanslıların eline geçmiştir. Tarih boyunca Bizanslılar ile Persler arasında sürekli el değiştirmiştir. Arap akınlarından sonra XI.yüzyılda Selçuklu egemenliğine girmiş, Moğol akınlarına uğramış ve 1382'den sonra da yörede Celayirliler buraya hakim olmuştur. Celayir Hükümdarı Beyazıt'ın yaptırdığı kaleden ötürü bir süre onun ismiyle tanınmıştır. Ancak, Osmanlı Hükümdarı I.Beyazıt'ın isminden ötürü de buradaki kalenin onun tarafından yaptırıldığı söylenmişse de bu iddia kesinlik kazanamamıştır. osmanlı topraklarına 1514'de Yavuz Sultan selim'in çaldıran seferi sırasında katılmıştır.

Şemseddin Sami'nin Kamûs-ü'l Âlam'da yazdığına göre XIX.yüzyılda Erzurum vilayetinde Liva merkezi bir kasaba idi. Doğubeyazıt 1828-1829, 1855 ve 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşlarından sonra Rus işgaline uğramıştır.

İshak Paşa Sarayı

Birinci Dünya Savaşı sırasında Rus işgaline uğrayan ilçe, 14 Nisan 1918 tarihinde bu işgalden kurtarılmıştır. 1928 yılına kadar vilayet olan Doğubayazıt, bu tarihte vilayet merkezinin bugünkü Ağrı’ ya nakli ile ilçe olarak idare edilmeye başlanmıştır. 1935 yılına kadar beyazıt olan ismi, Doğubeyazıt olarak değiştirilmiştir. 1938'de bulunduğu yerin 5 km. kuzeybatısındaki Sarıova'ya taşınmıştır.

Doğubayazıt ilçesi'nde günümüze gelebilen eserler; İshakpaşa Sarayı, Doğubeyazıt Kalesi, Beyazıt Eski Camii'dir. Ayrıca Keşişin Bahçesi,Balık Gölü, Nuhun Gemisi, Sağlıksuyu ve Mescit Köylerinde bulunan Maden suları, gibi tarihi ve doğal güzellikleri ile inanç turizmi açısından önemli sayılabilecek Hani Baba türbesiyle turistik bir ilçe oluşu ve Gürbulak Sınır Kapısı dolaysıyla transit yol üzerinde bulunması sebebiyle son derece önemli bir ilçedir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.agri.gov.tr adresinden alınmıştır.