Ağın Genel Bilgi

Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Elazığ İli’ne bağlı bir ilçe olan Ağın, Yukarı Fırat havzası’nda, Keban Baraj Gölü’nün hemen yanında yer almaktadır. İlçenin batısında Malatya, kuzeyinde Erzincan, doğusunda Keban Baraj Gölü, güneyinde de Keban ilçesi bulunmaktadır.İlçe topraklarının büyük bir bölümü 1974’te Keban Baraj Gölü’nün suları altında kalmıştır. Ağın ilçesi, genelde bir plato özelliği gösterir. Bu platolar, yükseltileri 3000 m.yi geçen Munzur Dağlarının güney yamaçlarından Keban Baraj gölüne doğru gittikçe alçalır. İlçe merkezi 900-1100 m. arasında uzanan alçak platolar, kuzeyden gelen Beyelması Deresi’nin ve batıdan gelen Akpınar derelerinin Keban Baraj Gölü’ne ulaşmadan hemen önceki tabanlı vadilerinin içinde kurulmuştur. İlçe toprakları engebeli bir arazi yapısına sahip olmakla beraber, büyük dağlara rastlanmamaktadır.

Denizden 955-1005 m. arasında değişen yükseklikte olan ilçenin Elazığ’a uzaklığı 85 km.dir. Yüzölçümü 268 km2 olup, toplam nüfusu 3.198’dir.

İlçede oldukça değişik bir iklim kendini göstermektedir. Yazlar kurak ve sıcak, kışlar Doğu Anadolu bölgesi şartlarına göre oldukça ılıman geçer. Daha önce tipik karasal doğu ikliminin etkisinde olan ilçenin, baraj gölünün oluşmasıyla ikliminde önemli bir yumuşama görülmüştür.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı olup, baraj gölünden ötürü gelişememiştir.İlçe nüfusunun büyük bir bölümü göç etmiş, kalanlar da tarım ve hayvancılıkla uğraşmaktadır.

Baraj Gölü altında kalan alanlarda arkeolojik çalışmalar, kurtarma projeleri çerçevesinde 1968-1974 yılları arasında yapılmıştır. Bu kazılarda elde edilen verilere göre yöre tarihinin Kalkolitik Çağda (MÖ.5500) başladığı görülmüştür. MÖ.XVI. ve XIV.yüzyıllarda yörede Hurriler yaşamıştır.

Bölge Hititlerle Urartular arasında da sınır oluşturmuş bu nedenle de her iki topluma ait kalıntılara burada rastlanmıştır. Ağın, MÖ.I000’lerde Asur ve Hititlerin çatışmalarına sahne olmuş, birkaç kez Asur ve Urartu devletleri arasında el değiştirmiştir. Sonraki yıllarda Romalılar yöreye egemen olmuş, kale niteliğinde karakollar kurarak bölgeyi denetimleri altında tutmuşlardır. Roma-Part çatışmaları ve Arap akınları bölgede Romalıları zorlamıştır. Bizanslılar döneminde bölgede karışıklıklar çıkmışsa da önlenememiştir. Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Mengücekoğulları Ağın ile birlikte Arapgir ve Kemaliye bölgesini de ellerine geçirmişlerdir. Artukoğulları 1120 yılında Harput’a hakim olmuş, Mengücekoğulları ile Ağın ve çevresi için sürekli çatışmışlardır. Yavuz Sultan Selim’in Çaldıran Seferi sırasında 1514’te Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Şemsettin Sami’nin Kâsmüsü’l Âlâm’ında Ağın’ın Mamuret-ül Aziz sancağında (Elazığ) Eğin kazasına bağlı bir nahiye olarak belirtilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra Keban ilçesine bağlı bir bucak olan Ağın, 1954 yılında Elazığ’ın ilçesi olmuştur.

Ağın’da baraj gölü nedeniyle yapılan kazılarda Kalkolitik Çağdan Roma dönemine kadar geçen süre içerisinde yaşamış toplumların küçük buluntuları, objeleri Elazığ Müzesi’ne götürülmüştür. Yöre höyükleri ile ünlü olup, günümüze bunlardan Hastek Kalesi, Karamağara Köprüsü, Kaya mezarları ve nekropolü ulaşabilmiştir. İlçede Türk sivil mimarisi örneklerinden pek azı günümüze ulaşabilmiştir. Bunların başında da Ekrem Bey Konağı gelmektedir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.agin.gov.tr adresinden alınmıştır.