Narman Genel Bilgi

Topraklarının bir bölümü Karadeniz Bölgesi’nde, bir bölümü de Doğu Anadolu Bölgesi’nde bulunan, Erzurum İli’ne bağlı bir ilçe olan Narman, doğusunda Kars’ın Sarıkamış ilçesi, batısında Tortum ilçesi, kuzeyinde Oltu ilçesi güneyinde Horasan ve Pasinler ilçesi ile çevrilidir. İlin doğu kesiminde yer alan ilçe topraklarını Kargapazarı ve Allahuekber Dağlarının uzantıları engebelendirir. Yüksekliği 2.500 m.yi aşan dağlarla çevrili olan ilçenin orta kesimi plato görünümündedir.Bu dağların başlıcaları, Deve Dağı (2.916 m.), Karadağ (2.930 m.), Gökdağ (2.731 m.), Tellidağı (2.589 m.), Gaçartidağı (2.816 m.) Güllüdağ (2.893 m.), Büyükdağ’dır (2.800 m.). İlçe sınırlarındaki dağlardan gelen sular, vadi tabanında Büyük Çay adıyla birleşerek daha sonra Oltu Çayı’na karışır. İlçe topraklarının sularını toplayan Oltu Çayının yörede Narman Suyu olarak anılan başlangıç kolları tarafından, vadi tapanındaki alan parçalanmıştır. Narman, Erzurum’un yaylaları ile ünlü ilçelerindendir. Kargapazarı Dağları’nın doruklarında bulunan bu yaylalar, bitki örtüsü bakımından da çok zengindir.

İl merkezine 96 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 909 km2, toplam nüfusu ise, 34.372’dir. İlçede Karasal iklim hüküm sürmektedir. Kışlar çok soğuk ve sert, yazlar da sıcak geçer.

Narman’ın ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, patates, buğday ve arpadır. Ayrıca az miktarda şeker pancarı, baklagiller ve elma yetiştirilir. Sebze ve meyvecilik de yapılır. Narman Yaylası gibi dağlık kesimlerde, çayır, geniş otlat alanlar fazla olduğu için hayvancılık çok yaygın olarak yapılmaktadır. Arıcılık da gelişmiştir. İlçe topraklarında tuz yatakları bulunmaktadır.

Yöre, MÖ. 680-655 yıllarında Sakaların daha sonra Arapların ve Bizanslıların egemenliğine girmiş, bu dönemde Namurvan-Namervan olarak adlandırılmıştır. Daha sonra selçukluların Bizanslıların egemenliğine giren yöre, Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra da Türkmen boylarının hakimiyetine girmiştir. Osmanlıların hakimiyetine Yavuz Sultan selim Mısır Seferi’nden (1517) dönerken burasını da Osmanlı topraklarına katmıştır. Osmanlı-Rus Savaşı (1877-1878) sırasında Ruslar tarafından işgal edilmiştir. Daha sonra I.Dünya Savaşı yıllarında (1914-1918) yine Rusların işgaline uğramıştır. 1917’deki Rus İhtilali nedeniyle Ruslar Narman’dan geri çekilmişlerdir. Eski adı İd olan Narman, XIX.yüzyıl sonlarında Erzurum vilayeti merkez sancağının Tortum kazasına bağlı bir nahiye olarak yönetiliyordu. XX.yüzyılın başlarında kaza kaza yapılmış, 1926’da bucak, 1954 yılında da ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Narmanlı Camisi, Narman Kanyonu, Ethem Baba Türbesi ve Osmanlı dönemine ait bazı kalıntı ve kale kalıntıları bulunmaktadır. İlçe 30 Ekim 1983’teki Erzurum-Kars depreminden büyük zarar görmüştür.

Kenthaber Kültür Kurulu