Malazgirt Genel Bilgi

Doğu Anadolu Bölgesi’nde, Muş İli’ne bağlı bir ilçe olan Malazgirt’in kuzey ve doğusunda Ağrı, güneyinde Bitlis, batısında Bulanık, kuzeybatısında da Erzurum ili yer almaktadır. Malazgirt’in büyük bölümü 1.500 m. yüksekliğindeki düzlüklerden oluşmaktadır. İlçenin doğusunu Top (Katayin) Dağı (2.256 m.), güneybatı ve güneyini de Süphan Dağı’nın kuzeybatı ve batı uzantıları engebelendirir. Süphan Dağı’nın ana kütlesi ilçe sınırlarının dışındadır. İlçenin belli başlı düzlükleri Malazgirt Ovası ile Murat Irmağı vadisi boyunca uzanan Bulanık Ovasının doğu uzantılarıdır. Ayrıca Badişan ve Ulusu ovaları da ilçenin diğer düzlükleridir. Doğu Anadolu Bölgesi’nde çöküntü çukuru olan Malazgirt Ovası’nın kenarlarında ve iç kesimlerinin bazı yerlerinde volkanik lav akıntılarına rastlanmaktadır. Kuzeyinde çakmak Dağının bulunduğu Malazgirt Ovası batıdaki Bulanık Çöküntü Ovasından bir eşikle ayrılmaktadır. Bu ovanın sularını kuzey-güney doğrultusunda akan Murat Irmağı toplamaktadır.

İlçe topraklarını Murat Irmağı, Badişan Çayı, Hınıs Çayı sulamaktadır. İlçenin kuzey kesiminde Gaz Gölü (Kaz Gölü) bulunmaktadır. İl merkezine 135 km. uzaklıktaki ilçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1.550 m.dir. Yüzölçümü 1.534 km2 olup, toplam nüfusu 73.324’tür.

İlçe Doğu Anadolu’nun karasal iklim özelliklerine sahiptir. Kışları çok soğuk ve kar yağışlı,yazları ise sıcak ve kurak geçmektedir.

İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve dokumacılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, buğday, arpa, şeker pancarı, baklagillerdir. Az miktarda elma ve armut yetiştirilir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmaktadır. Yaylalarda kurulan mandıralarda ticari amaçla yağ ve peynir üretilir. Evlerdeki el tezgâhlarında halı, kilim ve düz yaygılar üretilmektedir.

Malazgirt’in kuruluş tarihi Urartulara kadar inmektedir. Urartu Kralı Menaus’un (MÖ.810-786) burada bir kent kurdurduğu ve ismini verdiği Urartu kaynaklarından öğrenilmektedir. Bu isim eski kaynaklarda Manzikert, Manaskert, Malaskirt ve Kale olarak geçmiştir. Bu isim zamanla değişerek Malazgirt’e dönüşmüştür. Kral Menaus, Malazgirt Ovası’nda sulama kanalları yaptırmıştır. Yörenin Bizans dönemine kadar olan tarihi hakkında herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.

X.yüzyılda Bizans egemenliğine giren Malazgirt’te Selçuklu hükümdarı Alparslan komutasındaki ordu, Bizans imparatoru Romanos IV. Diogenes komutasındaki ordu ile savaşmıştır. 26 Ağustos 1071’deki bu savaşı kazanan Alparslan güneye doğru ilerleyerek Halep’i almış ve Mısır’a yönelmiştir. Bu sırada Bizans imparatoru Romanos IV.Diogenes kaybettiği yerleri geri almak ve Selçukluları Anadolu’dan çıkarmak amacıyla Norman, Slav, Gürcü, Abhaz, Ermeni, Uz ve Peçeneklerden oluşan ordusu ile Doğu Anadolu’ya yönelmiştir. Bu durumu gören Alparslan geriye dönmüş ve Malazgirt’te Bizans ordusu ile karşılaşmıştır. Malazgirt Kalesi önündeki Rahba düzlüğünde yapılan savaşta Bizans ordusu bozguna uğramıştır. Bu savaşla Selçuklulara Anadolu yolu açılmıştır. Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra yöreye Eyyubiler, İlhanlılar, Karakoyunlular, Akkoyunlular ve Safaviler egemen olmuştur. Yavuz Sultan selim zamanında, 1514’te Osmanlı topraklarına katılmıştır.

XIX.yüzyıl sonlarında Bitlis Vilayetinin Muş Sancağına bağlı bir kaza merkezi idi. I.Dünya Savaşı sırasında Rus işgaline uğramıştır. Rus İhtilali nedeni ile Rusların yöreden çekilmesi ile bu işgalden kurtulmuştur. Kurtuluş Savaşı’ndan sonra kaza konumunu korumuştur.

İlçede tarihi eser olarak; Malazgirt Kalesi, Katerin (Zincirli) Kalesi , Tıkızlı Kalesi, Bostan Kalesi , Malazgirt (Hatun) Köprüsü, Kız Köprüsü ve Sivil Mimari Örnekleri bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.malazgirt.bel.tr adresinden alınmıştır.