Sandıklı Genel Bilgi

Sandıklı Genel Görünüm

Afyon İline bağlı bir ilçe olan Sandıklı kuzey ve kuzeydoğuda Sincanlı, doğuda Şuhut, güneyde Dinar ve Kızılören ilçeleri, batıda Denizli İli, kuzeybatıda da Hocalar ilçesi ile çevrilidir.

İlçe toprakları dağlarla çevrilmiş orta yükseklikteki düzlüklerden oluşmuştur. Antalya-Denizli karayolu ve İzmir-Ankara-İstanbul demiryolu hattı üzerinde kurulmuş önemli yerleşim merkezlerindendir. İlçenin kuzeyini Ahır Dağı, doğusunu Kumalar Dağı (2.117 m.), güneybatısını da Akdağ engebelendirir. İlçenin orta kesiminde yer alan Sandıklı Ovası'nın ortalama yüksekliği 1.000 m.dir.

İlçe topraklarını başta Menderes Irmağı'nın başlangıç kollarından Kufi Çayı olmak üzere Bu çayın kolu olan hamam Çayı sulamaktadır. İl merkezine 60 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1.036 km2, 2000 Yılı genel Nüfus sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 76.618'dir.

İlçenin doğal bitki örtüsü de yüksekliğe bağlı olarak dağılmıştır. Az bir alana yayılmış olan orman örtüsü, ilçenin sınırlarını oluşturan dağların üzerini kaplamıştır. İlçede yaklaşık olarak 23500 hektar çam , 5000 hektarda meşelik orman bulunur. Bu ormanlar karaçam, kızılçam, sarıçam ve akçam ile kokar ardıç, boz ardıç, palmut, meşe, kızılağaç, karaağaç, akağaç, dişbudak, ve sığla ağaçlarından oluşmuştur. Maki florası cinsinden kısa ağaçlara rastlanmaktadır.

Sandıklı Yunus Emre Çeşmesi

İç Batı Anadolu Eşiğinde yer alan Sandıklı'da karasal iklim hüküm sürmekte olup, yazları sıcak ve kurak, kışlar da soğuk ve yağışlı geçer.

İlçe ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalı olup, yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında buğday, arpa, nohut, fiğ, şekerpancarı, haşhaş, patates ve vişne gelmektedir. Çeşitli meyve ve sebzenin de yetiştirildiği Sandıklı'da hayvancılık da önemli gelir kaynaklarındandır. Küçük üretim ve onarımla uğraşan atölyeler ve imalathaneler bulunmaktadır. İlçe topraklarında tuğla-kiremit hammaddesi ve mermer yatakları ile madensuyu kaynakları bulunmaktadır. Sandıklı Hüdai Kaplıcaları ile ün yapmıştır.

İlçeye Sandıklı isminin verilmesi konusunda bazı söylenceler vardır: Bunlardan birine göre; ilçenin coğrafi durumu itibariyle düz bir ovada, etrafı dağlarla çevrili ve kısmen çukur bir sahada kurulmuş olduğundan, bu durumun sandık manzarası göstermesinden dolayı Sandıklı dendiğidir. Bir diğerine göre ise; Hititler Sandıklı’ya Samuka adını vermişlerdir. Hitit dilinde bu sözcük Sanduk anlamına gelmektedir. Sonradan İonların istilasına uğramış Samuka da Mukaddes Sandık manasına gelen Apamiyakivatos’a dönüşmüştür. Söylencelerden bir başkasına göre de; Sandıklı, Selçuklu komutanlarında Emir Sanduk Bey tarafından 1072 yılında fethedildiği için Emir Sanduk’tan dolayı Sandıklı adını almıştır.

İlçenin ne zaman kurulduğu kesin olarak bilinmemekle beraber, Frigyalılar döneminde kurulduğu, yapılan araştırmalarla ortaya çıkmıştır.Sandıklı bölgesinin en büyük yerleşim yeri Kussar-Kussor idi. Bu kent, Hititlerin başşehri olarak bilinen Hattuşaş’a eş değer bir kentti. Nitekin bu, Oxford Üniversitesinden Arkeolog Miss.Winifert Lamb tarafından Kussar (Kusura köyü) Höyüğünde yapılan kazılardan elde edilen bulgularla doğrulanmıştır.

Sandıklı Kalesi

Kusura şehri, tarih itibariyle M.Ö. 5000 yıllarına kadar dayanmaktadır. Buradan çıkan eserler Afyon Arkeoloji Müzesi’nde olup, Bakır çağını yansıtmaktadır. Hititlerin M.Ö. 1200 yıllarında yıkılması ile Frig devleti kurulmuştur. Sandıklı da bu dönemde önem kazanmıştır. Tarihte Yanık Frigya olarak bilinen bölge içindeki beş şehri kapsayan Pentapolis bölümü, bugünkü Sandıklı ovasında bulunan Koçhisar (Hierapolis), Karasandıklı (Bruzeus), Menteş (Stektoriom), ve Yanıkören (Otreus) önemli yerleşim merkezleri ve antik kentlerdir.

Sandıklı M.S. 395 yılından 1078 yılına kadar geçen süre içerisinde Bizans yönetiminde kalmıştır. 1071 Malazgirt Savaşından sonra zamanla,Türkler bütün Anadolu’ya hâkim olmuşlardır. Anadolu’ya gelen Türkmen boylarının başında Kutalmışoğlu Süleyman, Mesut, Dolatan, Emir Alpyoluk Afşin, Sanduk Beyler bulunuyordu. Afyon ve Sandıklı bölgesi Dolatan ve Emir Sanduk kuvvetlerince Akdağ kesimine kadar, tamamen Bizanslıların elinden alınmıştır. Germiyanoğulları, Sandıklı’yı çeyiz hediyesi olarak Yıldırım Beyazıt’a vermişlerdir. Böylece Osmanlı topraklarına dahil olan Sandıklı, Timur’un Anadolu’yu istilâsı ile Osmanlı egemenliğinden çıkmış, bir süre Karamanoğulları Beyliğinin elinde kalmış ise de, daha sonra tekrar Osmanlı hâkimiyetine geçmiştir. 1860 yılında Padişah Abdülmecit devrinde yeniden yapılan Osmanlı İdari Taksimatında, Hüdavendiğar (Bursa) Vilayetine bağlı bir kaza durumuna getirilen ve Şehli (bugünkü Çivril ilçesi), Geyikler (bugünkü Dinar ilçesi) ve Dazkır (Dazkırı ilçesi) isimli üç nahiyesi ile 215 adet köyü olan Sandıklı, 1869 yılında belediye teşkilatı ile teşkilatlandırılmıştır. Sandıklı, Türkiye tarihinde adına ilk defa altın basılan bir kazadır.

Sandıklı’nın İstiklâl Savaşında önemli bir merkez olduğu, Osmanlı Ordusunun Beşinci Hassa Alayının kışlası olan ve " Yanık Kışla " (Halen Hükümet Konağı, Askerlik Şubesi, Jandarma Karakolu, Orman İdaresi ile Sümerbank’ın bulunduğu alan) olarak anılan askeri kışlanın, Yunan Ordusu tarafından yakılmış olması ile ortaya çıkmıştır.

Sandıklı’da ilk Yunan işgali ve geri alınması 08 Ağustos 1921 - 09 Ağustos 1921, ikinci Yunan işgali ve geri alınması 11 Ağustos 1921 - 12-13 Ağustos 1921, son işgal ve kurtuluş ise 07 Eylül 1921 - 12 Eylül 1921 tarihlerindedir. Büyük Taarruzun ünlü komutanlarından Miralay Reşat Bey, ölümünden sonra Sandıklı Şehir Mezarlığına defnedilerek adına anıt mezar yaptırılmıştır. Miralay Reşat beyin naaşı, tüm İstiklal Harbi şehitleri ve gazileri ile birlikte Ankara’da yaptırılan Devlet Mezarlığına kaldırılmış, ancak Sandıklı’daki anıt mezarı yerini korumuştur.

İstiklâl Savaşın’dan sonra 1925 yılında kurulan Türk Hava Kurumunun o yılda " Kendi Uçağını Kendin Al Kampanyası " na en önde katılan Sandıklı, ilki 1926 yılında, diğeri de 1927 yılında olmak üzere " Sandıklı Uçağı " adı verilen uçaklarını Türk Hava Kurumuna hediye etmiştir. Türk Hava Kurumu da buna mukabil olarak bu uçakların maketini Sandıklı’ya teşekkür amaçlı göndermiştir.

1934 yılında kadınlarımıza seçme ve seçilme hakkı veren Yasanın yürürlüğe girmesinin ardından 1935 yılında yapılan ilk belediye başkan ve meclis üyeleri seçiminde, Sandıklı’da Cemile Yaman adlı bayan belediye meclis azası olarak belediye meclisine girmiştir.

İlçe sınırları içerisinde bulunan Akdağ , "Tabiat Parkı" olarak tescil edilmiştir. Akdağ ve Akdağ’da bulunan Kocayayla ile Tokalı Kanyon doğal kültür varlıklarıdır.

Ayrıca İlçede günümüze gelebilen tarihi eserlerin başında;

Ulu Cami
Hamamönü Camisi
Muradım Camisi
Sandıklı Kalesi
Hüdai Kaplıcaları gelmektedir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar: www.sandikli.com sitesinden alınmıştır.

Yayın Tarihi : 17 Mayıs 2008 Cumartesi 18:55:24

Güncelleme :17 Mayıs 2008 Cumartesi 18:55:43

Bu haber hakkında yorum yazmak ister misiniz?

İLGİLİ SAYFALAR

Sandıklı Genel Bilgi