Karaburun Genel Bilgi

Ege Bölgesi’nde, İzmir İline bağlı bir ilçe olan Karaburun, kuzey ve batıda Ege Denizi, doğuda İzmir Körfezi, güneyde de Urla ile çevrilidir. Karaburun yarımadası’nın kuzey kesiminde yer alan ilçe toprakları engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Karaburun Yarımadası’nın orta kesiminde kuzey-güney doğrultusunda uzanan Akdağ (1.218 m.) ilçenin başlıca yükseltisidir. İlçe topraklarının paleozit, II.Zaman, neojen tortulları ve andezit bazaltlarından oluşmuş, karmaşık bir jeolojik yapısı vardır.

İlçenin Ege Denizi kıyıları oldukça girintili ve çıkıntılıdır. Sıcağıbükü, Kumburnu, Çatalkaya Körfezi, Mordoğan İskelesi, Ardıç, Kaynarpınar, Bağabağı, Akbük, Esendere, Olcabük, Bodrum, Karaburun İskelesi, Yeniliman, Kumbükü, Denizgiren, Eğriliman, Dikencik, Karareis, Kocadere ve Gerence ilçenin başlıca koylarıdır.

İlçe topraklarını Akdağ’dan kaynaklanan küçük dereler sulamaktadır. İl merkezine 106 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 413 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 13.446’dır.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık ve turizme dayalıdır. Tarıma elverişli alanları sınırlı olmakla birlikte yetiştirilen başlıca tarımsal ürünlerin başında arpa, buğday, zeytin ve üzüm gelmekte olup, enginar üretimi ilçede büyük önem taşımaktadır. Ayrıca tütün ve narenciye yetiştirilir. İlçe halkının büyük bir kısmı balıkçılıkla geçinmektedir. Son yıllarda turizm alanında gelişmeler görülmektedir. İlçe topraklarında civa yatakları bulunmaktadır.

Karaburun isminin nereden geldiği konusunda birbirinden farklı iddialar vardır. Bazılarına göre Yarımadanın isminin “Capo Calaberno” olduğu ve Karaburun’un da buradan kaynaklanmıştır. Bir başka iddiaya göre de deniz yolu ile Karaburun’a gelindiğinde öncelikle Kömür Burnu Mevkii görülmektedir. Buradaki kayaların renginden ötürü de Karaburun ismi yakıştırılmıştır.

Karaburun Batı Anadolu’nun en eski yerleşim merkezlerinden birisidir. Yörede yapılan kazılar Kalkolitik Çağda burada yerleşimin başladığına işaret etmektedir. İonia’nın önemli kentlerinden Erythrai, Sidusa(Ahırlı) Karaburun yarımadası üzerinde yer almakta idi. Antik Çağda ismi Mimas olan Kararaburun yöresinde Lydialılar, Persler, Makedonyalılar, Pergamon Krallığı, Romalılar ve Bizanslılar hakim olmuşlardır.

Malazgirt Savaşından sonra Türkmen boyları buraya yerleşmiş, Çakabey bir süre yöreye egemen olmuştur. Aydınoğulları 1310 yılında yöreyi ele geçirmiş, 1334’te Haçlılar buraya kısa bir süre ele geçirmişler, Yıldırım Beyazıt zamanında Osmanlı topraklarına katılmışsa da Ankara Savaşı’nda (1402) Timur’a yenilmiştir. Timur tarafından Dikili yöresi yeniden Aydınoğullarına verilmiş, 1415’te Çelebi Sultan Mehmet tarafından kesin olarak Osmanlı topraklarına katılmıştır.

XIX.yüzyılda Aydın vilayetinin merkez sancağına bağlı bir nahiye merkezi idi; 1902’de Belediye teşkilatı kurulmuş, 1903’te kaza konumuna getirilmiştir.

I.Dünya Savaşı sonrasında İzmir’in işgali ile birlikte 15 Mayıs 1919-17 Eylül 1922 tarihleri arasında Yunan işgali altında kalmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra İzmir’e bağlı ilçe konumunu sürdürmüştür. Lozan Antlaşması hükümlerine göre burada yaşayan Rumlar Yunanistan’a; Kavala ve Selanik’teki Türkler de buraya yerleştirilmiştir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.nvi.gov.tr ve www.aktifazimut.com adreslerinden alınmıştır.