Seferihisar Genel Bilgi
Ege Bölgesi’nde, İzmir İline bağlı bir ilçe olan Seferihisar, kuzeyinde Konak, Urla ve Güzelbahçe, güneyinde Ege Denizi, batısında yine Ege Denizi ve Urla ilçesi, doğusunda da Menderes ilçesi ile çevrilidir.İzmir’in güneybatı kesiminde yer alan Seferihisar Urla Yarımadası’nın güney bölümünde bulunur. İlçe toprakları yüksekliği fazla olmayan dağ ve tepelerle engebelenmiştir. Bu yükseltiler Çamtepe Köyü’nden güneydoğuya yönelik Gödence, Beyler ve Orhanlı köyleri çevresinde bulunmaktadır. Lalecik Tepesi (454 m.), Karadağ Tepesi (545 m.), Güneydağı Tepesi (601 m.) ve Somalık Tepe (924 m.) ilçe sınırlarındaki başlıca yükseltilerdir. Bu tepelerin arasında küçük ovalar bulunmaktadır. Ayrıca Azmak Dere ve kollarının oluşturduğu vadi tabanındaki Azmak Ovası tektonik hareketler sonucu meydana gelmiştir.
İlçenin batı kıyısı Sığacık Körfezine, güney kıyısı da Kuşadası Körfezi’ne açılmaktadır. Doğanbey Burnu ise her iki körfezi birbirinden ayırmaktadır. Seferihisar kıyıları çeşitli dönemlerdeki oluşumlar sonucu meydana gelmiş olup, çok fazla girintili ve çıkıntılıdır. Bunun da nedeni IV.Zaman (Kuaterner) sonucu meydana gelen deniz seviyesindeki değişimler ve tektonik kırılmalardır. Kumsallık olan bu kıyıların karşısında Doğan Adası, Eşek Adası, kanlı Ada (Gelin Adası), Bahadır Adası, İpsili (Çıfıtkalesi Adası) gibi küçük adalar bulunmaktadır.
İlçe topraklarını Azmak Deresi, yassı Çay ve kolları ile sulanmaktadır. İl merkezine 40 km. uzaklıktadır. Yüzölçümü 386 km2 olan ilçenin 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 34.761’dir.
İlçenin ekonomisi tarım ve turizme dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında; zeytin ve satsuma türü mandalina gelmektedir. İlçedeki tarım alanlarının büyük bölümü zeytin ve mandalina bahçelerine ayrılmıştır. Az miktarda buğday, arpa, mısır, üzüm, şeftali ve pamuk yetiştirilir. Ayrıca sera sebzeciliği yapılır. Seferihisar’da Teos antik kentinin bulunması ve Teos ile Akkum plajlarından ötürü kurulan turistik tesisler, orman içi dinlenme yerleri turizm açısından ilçe ekonomisinde önem taşımaktadır. İlçe topraklarında kurşun-çinko, perlit yatakları bulunmaktadır.
Seferihisar’ın bulunduğu alan eski bir yerleşim yeridir. Bugünkü Seferihisar’ın 5 km. uzağında, Sığacık Köyü yakınındaki MÖ.X.yüzyılda kurulan Teos antik kenti bulunuyordu. MÖ.VIII.yüzyılda İonia bölgesinin 12 büyük kentinden (Miletos, Priene, Mynus, Ephesus, Kolophon, Lebedos…) ile beraber Ion birliğinin biri olan Teos Lydia ve Pers egemenliği altında kalmıştır. Pers istilası sırasında kent halkının bir bölümü Güney Trakya’daki bir koloni kenti olan Abdera’ya göç etmişlerse de anakent ile bağlarını koparmamışlardır. İon kentlerinin Perslere karşı ayaklanması nedeniyle MÖ.494’te İonialıların Perslere karşı yaptıkları Lade Deniz Savaşına Teos 17 gemi ile katılmıştır. Savaşın ionialılar tarafından kazanılması üzerine buradan göç eden halk tekrar Teos’a dönmüşlerdir. Yöre MÖ.407-406 yıllarında Spartalıların yönetimine geçmişse de MÖ.349’da yeniden bağımsızlığını elde etmiştir. Helenistik (MÖ.300-MS.20) Çağda en parlak dönemini yaşamıştır. MÖ.394 depreminde büyük zarar görmüş Lebedos ile Teos’un tek bir şehir haline getirilmesi düşünülmüşse de yöre MÖ.332’de Büyük İskender’in generallerinden Lysmakhos’un eline geçmiştir. Lysmakhos Ephesos kentini yeniden inşa ettirmiş ve yeterli nüfusu sağlamak için Teos ve Lebedos’daki halkın bir kısmını Ephesos’a nakletmiştir. Antik Çağlarda kültür ve sanat yönünden son derece ileri düzeydeki bu yerleşim Makedonya, Seleukos, Roma ve Bizans dönemlerini yaşamıştır. Bu dönemlere ait kalıntılar günümüze kadar ulaşmıştır.
MÖ.I.yüzyılda yöre Pergamon Krallığı’nın yönetimine girmiştir. III.Attalos’un ölümünden sonra da Romalılar yöreye egemen olmuşlardır. Roma döneminde General Tysafer’inden ötürü Tysaferinopolis olarak anılmıştır. Roma’nın ikiye bölünmesinden sonra yöre Doğu Roma (Bizans) sınırları içerisinde kalmıştır.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Selçuklu komutanlarından Emir Çakabey tarafından 1084’te İzmir ile birlikte Seferihisar da ele geçirilmiştir. Haçlı Seferleri (1147-1149) sırasında yöre bir süre onların denetiminde kalmış, ardından Sultan Mesut tarafından Selçuklu topraklarına katılmıştır. Selçukluların 1308’de dağılmasından bir süre sonra Aydınoğulları 1320’de Seferihisar’ı kendi Beyliklerine katmışlardır. Yıldırım Beyazıt 1394’te İzmir ile birlikte yöreyi ele geçirmişse de Timur’a Ankara Savaşı’nda (1402) yenilmesinden sonra yöre Moğollar tarafından işgal edilmiştir. Bundan sonra Timur Seferihisar’ın da bulunduğu İzmir yöresini Aydınoğullarına geri vermiştir. II.Murat zamanında kesin olarak Osmanlı topraklarına dahil olmuştur. Osmanlılar 1522 yılında Sığacık limanını deniz üssü olarak kullanmışlar ve burada bir de kale yapmışlardır.
XIX.yüzyılda Aydın vilayetinin İzmir merkez sancağına bağlı bir kaza olarak yönetilmiştir. 1884’te Belediyesi kurulmuştur. I.Dünya Savaşı’ndan sonra 15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan işgaline uğramış, Kurtuluş Savaşı’ndan sonra, 11 Eylül 1922’de bu işgal sona ermiştir. Cumhuriyet döneminde de kaza konumunu sürdürmüştür.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Teos, Airai (Erai) ve Lebedos antik kentlerinin kalıntıları; Ulu Cami, Güdük Minare Camisi, Hıdırlık Camisi, Turabiye Camisi, Kasım Çelebi Camisi, Seferihisar Hamamı, Sığacık Hamamı, Kasım Çelebi Medresesi, Ulamış Köyü Hamamı, Düzce Köyü Hamamı ve Şehitler Çeşmesi bulunmaktadır. Ayrıca ilçede Kelalan ve Cumalı Ilıcaları, Karakoç Kaplıcası vardır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.seferihisar.bel.tr, www.seferihisar.com ve www.phil.uni-erlangen.de/photo adreslerinden alınmıştır.
