Marmaris Genel Bilgi

Ege Bölgesi’nde, Muğla iline bağlı bir ilçe olan Marmaris’in, kuzeydoğusunda Ula, doğusunda Köyceğiz, güneyinde Akdeniz, güneyinde ve batısında Akdeniz ile Datça, kuzeybatısı ve kuzeyinde de Gökova Körfezi bulunmaktadır. Marmaris, Akdeniz ile Ege Denizi’nin birleştiği bölgede, önü yarımada ve adalarda kısmen kapanmış küçük bir koyun kenarında kurulmuştur. Datça Yarımadasına batıda dar bir kıstak ile bağlanan Marmaris’in üç yanı deniz ile çevrilidir. İlçe toprakları alçak dağlardan oluşmuş ve küçük akarsu vadileri ile de parçalanmıştır. İlçenin kuzeydoğusundaki Balaban Dağı (999 m.) en yüksek noktasıdır. Güneybatıya doğru uzanan Bozburun Yarımadası Ege’nin güney ucunu oluşturmaktadır. İlçenin dar kıyı ovaları dışında düzlüklere pek rastlanmaz. Dağlık kesimleri kızılçam ormanları ile kaplıdır. Bazı kıyı kesimlerinde de sığla ağaçları görülür. Körfezin önünde kıyıya ince bir dille bağlı olan Adaköy, onun önünde Bedir Adası, Keçi Adası ve Güvercin Adası vardır. Ayrıca Yunanistan’a ait olan Sömbeki Adası, Datça Yarımadasının bir uzantısı gibidir.

Muğla’ya 56 km. uzaklıktaki ilçenin denizden yüksekliği 10 m.dir. Yüzölçümü 866 km2 olup, toplam nüfusu 58.925’tir.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, balıkçılık, süngercilik, turizm ve tekne yapımına dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler tahıl ve turunçgillerdir. Ayrıca turfanda sebze, meyve, yerfıstığı, susam, zeytin yetiştirilir. Hayvancılıkta küçük ve büyükbaş hayvan besiciliği yapılmakta olup, keçi yetiştiriciliği başta gelmektedir. İlçe topraklarındaki bazı alanlar doğal yaşamın korunmasına ayrılmıştır. Karadağ’da yaban keçisi koruma ve üretme alanları, Adaköy’de de Alageyik üretme çiftlikleri vardır. Marmaris’in çam balı ünlü olup, sığla yağı ilçenin önemli bir ihraç ürünüdür. Balıkçılık daha çok turizme yöneliktir. Süngercilik ise eski önemini yitirmiştir. Bozburun başta olmak üzere ilçenin bazı yerlerinde tekne yapım tesisleri bulunmaktadır. Marmaris’in uzun yaz mevsimi, elverişli iklim koşulları, zengin doğası, yat limanları ile Türkiye’nin önde gelen turizm alanlarındandır. İlçede otel, motel pansiyon ve tatil köyleri bulunmaktadır. Dalaman hava alanından ötürü de turizm büyük ölçüde gelişmiştir.

Bugün Asartepe denilen mevkide kalıntıları bulunan Pyskos Marmaris’in eski adıdır.

Marmaris ismi ise Heredot’un tarihinde Marmarisos , ünlü Türk denizci Piri Reis’in Kıtab-ı Bahriye’sinde Mermeris olarak geçer. Bu ismin Bozburun’daki mermer ocaklarından geldiği sanılmaktadır. İlçenin ismi ile ilgili bir çok söylence bulunmaktadır. Evliya çelebi’nin Seyehatnamesi’nde yer alan söylenceye göre; Kanuni Sultan Süleyman 1522’deki Rodos seferi sırasında buradaki kaleyi küçük bularak, bu kalenin büyütülmesini istemiştir. Seferden dönen padişah kaleyi yine küçük bulmuş; mimarına “Ya mimar bu kale azdır” demiş ve etrafındakilere de “mimarı as” emrini vermiştir. Bu emir halk arasında söylene söylene Marmaris’e dönüşmüştür.

Marmaris’teki ilk yerleşim M.Ö. 4000’lere kadar inmektedir. Karia Bölgesi’nin önemli bir kenti olan Pyskos Deniz ile olan konumundan dolayı Anadolu-Rodos-Mısır ticaret yolunun en önemli limanı idi. Marmaris’in antik Çağdaki ismi Physkos olup, bunun yanı sıra yörede Loryma, Amos, Amnistos, Bybassos, Euthene, İdyma, Kasara, Kastabos, Kedrai, Larymna, Syrna, Tymnos antik kentleri kurulmuştur.

Marmaris’in deniz ile olan bağlantısından ötürü bu yerleşim, Anadolu-Rodos-Mısır ticaret yolunun en önemli limanı idi. Büyük İskender tarafından M.Ö. 334’de istila edilmiştir. Kentin tarihindeki en önemli olay İskender’e direnmeleridir. İskender’in kuvvetleri beklemedikleri bu direniş karşısında Physkos’luları saldırgan saymışlar ve kaleyi kuşatmışlardır. Halk çoluk, çocuk kaleye dolmuş koca bir orduya karşı 600 kişilik bir kuvvetle direnmeyi göze almışlar ama başarılı olamamışlardır. Yarma hareketi yapan bir grup asker dağlara çekilmiş, kale ve evler yakılıp yıkılmıştır. Daha sonraları bu kale 1557’de Osmanlılar tarafından yeniden yapılmıştır.

İskender’in ölümünden sonra komutanlarından Seleukos Nikator ve Pergamon Krallığı egemenliğine ardından da Roma egemenliği altına girmiştir. Roma İmparatorluğu’nun ikiye ayrılmasından sonra Muğla ile birlikte Marmaris de Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu sınırları içerisinde kalmıştır.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra tüm Anadolu gibi Muğla yöresi de Selçukluların egemenliği altına girmiştir. Bölge, Uç Beylerinden Menteşe Bey tarafından 1284’de ele geçirilmiştir. Yörede bir beylik kuran Menteşeoğulları yaklaşık 200 yıl boyunca burada egemenliklerini sürdürmüşlerdir. Yıldırım Beyazıt tarafından 1391’de Osmanlı topraklarına katılmış ancak, Ankara Savaşı’nın (1402) ardından Timur’un hakimiyetine girmiştir. Timur bu yöreyi tekrar Menteşe Beyliği’ne vermiş, daha sonra 1424’de Osmanlı topraklarına dahil olmuştur.

XIX.yüzyılda Aydın vilayetinin Menteşe (Muğla) sancağına bağlı bir kaza merkezi idi. I.Dünya Savaşı’ndan sonra 11 Mayıs 1919’dan 5 temmuz 1921’e kadar İtalyan işgali altında kalmıştır. Cumhuriyetin kuruluşundan sonra da ilçe konumunu sürdürmüştür.

İlçedeki tarihi eserler arasında; Physkos antik kenti kalıntılarının yanı sıra; Marmaris Kalesi, Bozukkale (Loryma), Değirmen Çayı Köprüsü, Taşhan (1522, Kervansarayı (1545), İbrahim Ağa Camisi bulunmaktadır. Ayrıca ilçede; Gölenye Kaplıcası, Kıran Gölü, Marmaris Milli Parkı, Ekincik Koyu gibi doğal güzellikler vardır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.marmarisim.com adresinden ve E.Yücel arşivinden alınmıştır.