Göksu Nehri boyunca, 40-50 m. yükseklikteki kayalar üzerinde doğal mağaralar bulunmaktadır. Bunlar Besni ilçesi yönünde Kızılin ve sarıkaya Köylerinde, Adıyaman’da da Gümüşkaya ile Malpınarı çevresinde yoğunlaşmıştır.
Adıyaman’ın 10 km. kuzeyinde, Adıyaman-Çelikhan-Malatya karayolu üzerindeki Palanlı Köyü içerisinde Palanlı Mağarası yer almaktadır. Bu mağara MÖ.40.000’den itibaren kullanılmış doğal bir mağara olup, duvarlarında belirgin kontur hatları ile bir geyik figürü bulunmaktadır. Mağaranın bulunduğu bu bölge sit alanı olarak tescil edilmiştir.
Adıyaman yakınındaki İndere Köyü’nde (Zey) Erken Hıristiyanlık Döneminde, Hıristiyanların ibadet ettikleri ikişer katlı mağaralar bulunmaktadır. Aynı zamanda bu mağaralara kayaların oyulması ile oluşturulmuş, Demir Kale veya Kitap Mağarası denilen bir Hıristiyan yerleşmesi vardır.
Adıyaman’ın 40 km. güneybatısında Göksu Nehri kenarında kayalara oyulmuş, tünelle birbirlerine bağlantılı mağaralar bulunmaktadır. MÖ.150-200 yıllarında konut olarak kullanılan bu mağaraların içerisinde bölmeli odalar, balkonlar ve kuyular bulunmaktadır. Bugün bu kayalara yalnızca bir insanın zorlukla geçebileceği dar bir yolla ulaşılmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu