Mesudiye Medresesi
 |
| Mesudiye Medresesi |
Ulu Camii'nin kuzeyinde ve camiye bitişik olan Mesudiye Medresesi. Diyarbakır'da yapılan ilk büyük medresedir. Medresenin yazıtından öğrenildiğine göre 1198-ll99 yılında Artuklu Meliki Mesud Kutbeddin Ebu Muzaffer Sökman zamanında yapılmaya başlanmış, Sökmen II.nin ölümünden sonra yerine geçen Mesud zamanında yapım çalışmaları devam etmiş, Mevdud zamanında 1223’de tamamlanmıştır. Medresenin mihrap yakınındaki pencerelerden birisi üzerindeki kitabeden de planlarını Halepli usta Cafer İbni Mahmut ‘un çizdiği ve yapımını da Mesud’un sürdürdüğü öğrenilmiştir.
Mesudiye Medresesi, çeşitli ilimlerin öğretildiği Anadolu'nun en eski ve ilk üniversitesidir. Bu medresede astronomi, tıp, fizik, matematik, biyoloji, kimya, ilahiyat, edebiyat ve felsefe gibi dersler öğretilmiştir. Ayrıca bilim adamları burada çeşitli konularda birbirleri ile tartışmışlardır
Mesudiye Medresesi, açık medrese plan tipleri arasında tek veya çift eyvanlı plan tipleri arasındadır. Kesme taşlı iki katlı olarak yapılan medrese plan tipi olarak da yanındaki Ulu Cami ile bağlantılıdır. Doğu ve batı yönünde uzanan medresenin kuzey yönünde girişi bulunmaktadır. Buradan çapraz tonozlu bir avluya girilmektedir. Kareye yakın bir planı olan avlunun en büyük açıklığı iki kat boyunda yükselen ana eyvanıdır. Bu eyvan beyaz taştan yapılmış olmasıyla da medresenin diğer bölümlerinden ayrılmaktadır. Bu eyvanın sağ ve solunda iki tonozlu oda bulunmaktadır. Bu odalar birbirlerine eşit ölçüde olmadıklarından ötürü dışarıdan kademeli olarak görülmektedir. Avluda iki katlı revaklar birbirlerinden taş yazı frizleri ile ayrılmaktadır. Buradaki kemerlerden ortadakiler daha geniş, kenarlardakiler daha dardır. Diğer medreselerde görülen revakların arkasındaki odalar burada bulunmamaktadır. Oda olarak yalnızca eyvanın iki yanındaki mekanlar kullanılmıştır. Burada dikkati çeken bir özellikte girişin karşısına gelen mihraptır. Son derece güzel bezemeli olan mihrabın neden buraya konulduğu bilinmemektedir.
Girişin yanındaki bir merdivenle medresenin ikinci katına çıkılmaktadır.Burada eyvanın sağ ve solundaki odalar dışında başka oda bulunmamaktadır. Yalnızca üzerleri beşik tonozlu revaklar burada bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
