Oğuzeli Genel Bilgi
Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde, Gaziantep İli’ne bağlı bir ilçe olan Oğuzeli’nin, doğusunda Nizip ve Karkamış ilçeleri, batısında Elbeyli ilçesi, güneyinde Suriye, kuzeyinde ise Şahinbey ilçesi yer almaktadır. Gaziantep platosunun güneyindeki Tilbaşar Ovası’nın üzerinde yer almaktadır. İlçe sınırları içerisinde yüksek dağlar olmamakla birlikte bir çok tepe bulunmaktadır. Tilbaşar ve barak ovaları başta olmak üzere geniş düzlükleri bulunmaktadır. Bu ovaları Sacır Deresi ile Balık deresi sulamaktadır. Bunlardan Balık Deresi, Elbeyli kasabasının batısından Suriye’ye geçerek Halep’teki kapalı bir havzada sona erer. Sacır Deresi ise, ilçe topraklarından çıkarak Suriye’de Fırat Nehri’ne katılır. Tilbaşar Ovası’nda Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamında Kayacık Barajı bulunmaktadır. Denizden 750 m. yüksekliktedir. Gaziantep’e 17 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 474 km2 olup, toplam nüfusu 33.539’dur.
İlçede Kara ve Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. İlçede, yaz ayları kurak ve sıcak kışları ise yağmurlu ve ılık iklim sürmekte olup, Temmuz ayı sıcaklık ortalaması 30 derece, ocak ayı sıcaklık ortalaması ise 3.3 derecedir. Güneye doğru gidildikçe yağış miktarında azalmaktadır.
İlçe ekonomisi tarıma ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, buğday, üzüm, arpa, nohut, mercimek, soğan ve sarımsaktır. Az miktarda da incir, nar, zeytin, Antep fıstığı, pamuk ve mısır yetiştirilmektedir. Hayvancılıkta ise koyun ve Kilis keçisi yetiştirilmekte olup canlı hayvan ticareti yapılmaktadır. Ayrıca ilçede küçük sanayi kuruluşları bulunmaktadır.
Oğuzeli ilçesinin tarihi, Gaziantep ili ile aynı şekilde gelişmiştir. İlçedeki bir çok köy isimleri yörenin eski bir yerleşme olduğunu işaret etmektedir. Tilbaşar Köyü civarındaki Tılbaşar Kalesi ile kalıntılarının devam eden kazı çalışmalarında, tarihleme konusunda kesin bir sonuç elde edilememiştir. Bununla beraber yöre tarihinin M.Ö.2000 yıllarına kadar indiği sanılmaktadır. Hitit ve Asurluların bölgedeki egemenliğinden sonra, MÖ.VII.yüzyıl sonlarında Medler, MÖ.550’den sonra ise Persler yöreye egemen olmuşlardır. M.Ö. 331 yıllarında başlayan kısa bir Makedonyalıların hakimiyetinde kalmıştır. Bunun ardından yöre MÖ.IX.yüzyılda Roma egemenliğine girmiş, zaman zaman Romalılar ve Sasaniler arasında el değiştirmiş, daha sonra da Bizanslıların egemenliği altına girmiştir. Hz. Ömer döneminde (639), Ebu Ubeyde’nin öncü Birliği Komutanı Ganemoğlu İyas, Antep, Dülük, Merziban, Raban, Raban Kaleleriyle birlikte Tilbaşar Kalesini savaşmadan almıştır.
Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra bazı Türkmen boyları yöreye yerleşmişlerdir. Anadolu Selçuklu yönetimi Haçlıların 1098’de Urfa Haçlı Kontluğu’nu kurmalarına kadar sürmüştür. Yöre 1150’de yeniden Selçukluların egemenliğine girmiştir. Daha sonra Halep Eyyubileri buraya hakim olmuşsa da, 1218’de bir kez daha Selçukluların eline geçmiştir. İlhanlıların Anadolu’da etkili oldukları dönemde Memlüklulara bağlanmış, 1259’da İlhamlıların eline geçmiş ve her iki devlet arasında çekişme konusu olmuştur. XIV.yüzyıl boyunca Memlüklular ile Dulkadiroğulları arasında sürekli el değiştirmiş, Yavuz Sultan Selim’in Memlük Devletini ortadan kaldırması ile 1516’da Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Cumhuriyetin ilk yıllarında Gaziantep’e bağlı bir köy olan Oğuzeli’nin ismi Büyük Kızılhisar idi. Bu ismin Oğuzeli evlerinin kırmızı topraktan yapılmış olmasından kaynaklandığı söylenmektedir. 1946 yılında ilçe konumuna getirilmiş ve ismi de Oğuzeli olarak değiştirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Gündoğan Köyü’ndeki Tilbaşar Kalesi, ilçe merkezinde Subaşı Köprüsü ile Orta Cami’dir. Bu caminin minaresinin Selçuklular zamanından kaldığı sanılmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraf, www.gaziantep.gov.tr adresinden alınmıştır.
