Archelais (Aksaray)

Adını son Kapadokya kralı Archelaosdan aldığı sanılan Archelais’in kuruluşu ilk çağlara kadar uzanır.İlk çağda Archelais adlı kentin M.Ö III yy. kurulmuş olan Hitit merkezi karaura adlı kent ve daha sonraları ise yörenin Garsauritis olarak anılması nedeni ile Archelais Garsaurarı adı ile kurulan kentin aynı olduğu bilinmektedir. Roma İmparatoru Cladıus’un ( M.S. 41-54 ) kente koloni ayrıcalığı tanıması ile önemli bir alışveriş merkezi rolü oynamıştır. Kent Bizans’la Müslüman Araplar arasında bir çok kez el değiştirmiştir.

Malazgirt savaşının ( 1071 ) ardından Türk Egemenliği altına giren kent Anadolu da bulunan ve Türklerin yerleşik olarak kaldığı ilk şehir merkezlerinden olma özelliğine sahiptir.Kent daha sonra Anadolu Selçukluları tarafından imar edilmiş ve özellikle İzzettin Kılıçarslan tarafından kentin ortasına aktaşlardan görkemli bir saray yaptırmıştır.Kente bu saraydan dolayı Aksaray adı verildiği de söylenmektedir. Özellikle Roma Dönemi’ nde önemli bir şehir olan Aksaray, XI.yüzyılda Selçukluların egemenliğine geçen şehrin adı ’’Aksaray’’ olarak değişmiştir.

Aksaray şehir merkezindeki en eski Selçuklu eseri olan Eğri Minare ( Kızıl Minare) Selçuklu Sultanı Slaeddin Keykubat’ın babası Sultan I.Keyhusrev tarafından 1221-1236 yılları arasında yaptırılmıştır. 

Kırmızı tuğladan yapılan bu minarenin asıl adı Osmanlı Padişahı IV.Murat dönemine ait bir yazılı belgeye göre Keyhusrev Camii ve Minaresi’dir. Ancak halk tarafından ’ Eğri Minare’ ya da ’ Kızıl Minare’ olarak adlandırılmaktadır. Kübik kaideli, silindirik gövdelidir. Gövdesi ince bir silme ile ikiye ayrılmıştır. Alt kısmı zik zak bezemeli olan eğri minare’nin üst kısmı mavi ve yeşil çinilerle kaplıydı. Ancak bu çinilerin büyük bir kısmı döküldüğünden kayıptır. 

Minarenin tek şerefesine 92 taş basamaklı merdivenle çıkılır. Bugün Türkiye’ nin ’’ Pizza Kulesi’’ olarak adlandı-rılan minarenin ne zaman eğildiği hakkında kesin bir kayıt yoktur.

Diğer önemli yapıtlar 15.yüzyıldan kalan Ulu Cami ve Zinciriye Medresesi’ dir.