Cevheri (Cevahir) Ali Efendi Camisi

Yozgat il merkezi, Aşağı Çatak Mahallesi’nde, Eski Yozgat-Sungurlu yolu üzerinde bulunan bu cami, kitabesinden öğrenildiğine göre Çapanoğulları zamanında Cevahir (Cevheri) Ali Efendi tarafından h.1202 (1788) yılında yaptırılmıştır.

Hakku Acun’a göre Kitabesi:

Ali Efendi, Hacı Ahmet Ağa ile edip himmet
Yapup bu camii ecr-i cezili ettiler ihlrâz

Bi Hakkı hamsi mektuba o iki zat-ı vâlânın
Du âlemde medetkârı ola ol fert-i Rabbani

İşitti rüştiyâ (?) ve beyan-ı tarihini söyler
Mutaf-ı pâkiyân-ı kudsidir bu camii mümtaz

Ketebehu Abdülkadir Eş Şükri Sene 1202 (1788).

Cami sarı kesme taştan bir avlu içerisinde bulunmaktadır. Bu avlunun doğu batı yönlerinde yuvarlak kemerli birer kapısı vardır. Bunlardan doğu kapısından avluya altı basamakla inilmektedir.

Cami kareye yakın dikdörtgen planlı olup, üzeri ahşap bir çatı ile örtülmüştür. Caminin önünde iki büyük ahşap direğin desteklediği üç bölümlü bir son cemaat yeri bulunmaktadır. Bunun üzerine mahfil kısmı yerleştirilmiş ve mahfilin ortası güneye doğru çıkıntı yapmıştır. Mihrap yarım yuvarlak bir niş şeklindedir. Minber son derece sade olup, minber üzerinde volütler “S” şeklindedir. Caminin iç bezemesi konusunda yeterli bilgi bulunmamaktadır. Bunun da nedeni geç dönemde cami içerisinin sıvanmasıdır.

Caminin kuzeydoğusuna yapışık kare kaide üzerine oturtulmuş çokgen gövdeli, tek şerefeli minaresi bulunmaktadır. Minareye son cemaat yerindeki kapıdan çıkılmaktadır. Bu minarenin güneyinde küçük bir hazire bulunmaktadır. Buradaki revaklı bir bölüm içerisindeki lahit camiyi yaptıran Ali Efendi’ye aittir. Söylentiye göre lahit dolusu kıymetli eşyalar bulmuş ve bunların parası ile de hem bu camiyi hem de Kayyumzâde Camisi’ni yaptırmıştır.