Hasan Fehmi Paşa
(1836 – 1910)
Osmanlı Devlet adamı. Batum’un Muradiye kasabasında doğmuştur. Mehmet Ağa’nın torunu ve Hacıoğlu Şerif Molla’nın oğludur. İstanbul’a gelerek özel hocalardan hukuk dersleri almıştır. 1858’de Babıali tercüme odasında yetişmiş ve Takvimi Vakayi, Ceride-i Havadis gazetelerinde yazarlık yapmıştır. 1868’de Ticaret Reisi olmuş ve mahmut Nedim Paşanın Sadrazamlığında azledilerek avukatlık yapmıştır.
1877 Osmanlı meclisinde İstanbul Milletvekili ve ilk meclis başkanı olmuştur. 1878’de Nafia Nazırı, daha sonra Hazine-I Hassa nazırı oldu. O sırada Hukuk Mektebinde ticaret hukuku ve devletler hukuku dersleri verdi. 1881’de Adliye Nazırı, 1889’da Rüsumat Emini oldu. Ondan sonra Aydın ve Selanik valiliklerinde bulundu. 1908’de meşrutiyetin ilanından sonra Adliye Nazırlığı ve Şuray-I Devlet Reisliğinde bulundu ve Ayan Azalığı da yaptı.
Tahlisi Hukuku Düvel isimli kitabı zararlı görüldüğünden II.Abdülhamit tarafından toplatılmıştır.
