Boğazkale Genel Bilgi

Boğazkale'den Genel Bir Görünüm

İç Anadolu Bölgesi’nde Çorum İli’ne bağlı bir ilçe olan Boğazkale’nin kuzeyinde Alaca, kuzeydoğusunda yine Alaca, güneyinde Yozgat, batısında Ankara ve Çankırı yer almaktadır. Çorum’a 87 km., Sungurlu’ya 30 km., Yozgat’a 40 km. uzaklıktadır. İlçe arazisinin büyük bir kısmı dağlık bölge de, kalanı ise ovalık bölgede yer alır. En önemli akarsuyu Budaközü Çayıdır. Denizden yüksekliği 1.036 m. olan ilçenin yüzölçümü 260 km2, toplam nüfusu 8.190’dır.

İlçenin ekonomisi turizm, tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünler, buğday, nohut, arpa, yulaftır. Az miktardaki sulu alanlarda ise şeker pancarı yetiştirilmektedir. Hayvancılıkta sığır, koyun ve keçi yetiştirilmektedir.

Hattuşaş

Boğazkale, Hitit uygarlığının başkenti Hattuşa’ın bulunduğu yerdedir. İlk yerleşim Kalkolitik Çağda başlamış; İlk Tunç Çağında Hattiler’in, sonra Asur ticaret kolonilerinin yerleşim yeri olan Hattuşaş, Hititler döneminde başkent olmuştur. İlçenin tarihi M.Ö.2000 yıllarında başlamıştır. Hititlerin başkenti olan Hattuşaş (Boğazköy), Çorum iline bağlı Boğazkale ilçesinde, bir teras ve büyük bir kayalık üzerinde yer almaktadır. Başkentin adı, Hattiler tarafından verilen “Hattus”tan türetilmiştir. Boğazköy’de bulunmuş ilk Hitit belgesine göre, tarihi daha eskilere giden yerleşim, şehir devletleri döneminin en büyük Hitit kralı olan Kussara kralı Anitta tarafından İ.Ö.XVIII. yüzyılın başlarında yıkılmış ve “benden sonra gelecek kral Hattuşa’yı yeniden kurarsa tanrının fırtınası ile vurulacaktır” diye lânetlenmiştir. Ancak, kralın ölümünden kısa bir süre sonra, yaklaşık İ.Ö.1700’lerde yerleşim “Hattuşa” adıyla yeniden kurulmuş ve Kral I. Hattuşili zamanında Hititlerin başkenti olmuştur. Hititlerden önce kentte İ.Ö.XIX.-XVIII. yüzyıllarda Hattilerin yaşadığı ve burada bir Assur ticaret kolonisinin (Karum) bulunduğu, kentin kuzeyindeki Büyük Tapınak çevresinde Alman heyeti tarafından yapılan kazılarda açığa çıkarılan kalıntılar ve diğer buluntulardan anlaşılmıştır.

Hattuşaş Kral Kapı

Hattuşaş (Boğazkale), 1834 yılında il kez Fransız seyyah Charles Texier tarafından ziyaret edilmiştir. Yerleşimdeki ilk sistemli kazı 1906 yılında Alman Arkeolog Hugo Winckler ile İstanbul Müzesi’nde görevli Arkeolog Theodor Macridy Bey tarafından yapılmış ve yerleşimin tarihçesini aydınlatan ilk çivi yazılı tabletler açığa çıkarılmıştır. Bu tabletlerin okunmasıyla Hititlerin başkenti olduğu anlaşılan Hattuşaş’ta 1907’de, Otto Puchstein’ın da katılımıyla Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Alman Doğu İncelemeleri Kurumu tarafından ortaklaşa yürütülen çalışmalar 1912 yılına kadar sürdürülmüştür. I.Dünya Savaşı nedeniyle ara verilen kazı çalışmaları 1931 yılında Kurt Bittel tarafından başlatılmıştır. II. Dünya Savaşı nedeniyle ara verilen kazılara ise yeniden başlanmış, 1981-93 yılları arasında Peter Neve‘nin yaptığı kazılar Jürgen Seeher başkanlığında sürdürülmektedir.

Hititlerle Mısırlılar arasında yapılan Kadeş Antlaşması metin tabletleri Boğazkale’de bulunmuştur. Ayrıca, Hattuşa’nın en büyük kutsal mekanı, şehrin dışında yer alan, yüksek kayalar arasında saklanmış Yazılıkaya Kaya Tapınağı’dır. Tapınak’ta 90’tan fazla tanrı, tanrıça, hayvan ve hayal ürünü yaratıklar kaya yüzeyine işlenmiştir. Hititlerden sonra bölgeye Frigler (MÖ.750), Medler, Galatlar, Romalılar, Bizanslar hakim olmuştur. Helenistik dönemde bir köy yerleşimi olmaktan ileriye gidememiştir. Bizans’ın son dönemlerinde terk edilmiştir.

Malazgirt Zaferi’nden (1071) sonra 1075 yılında Melik Ahmet Gazi komutasındaki Danişmendli ordusu tarafından Çorum Bölgesi’nin fethiyle buraya da Türk göçleri başlamıştır. XVI.yüzyılda Türkmen boylarından Maraşlı Dulkadiroğullarından bir grup önce Boğazköy’ün 3 km. kuzeyindeki Yekbas’a yerleştirilirken, XVII. yüzyılın sonunda buradan Eski Hitit başkentinin eteğine taşınmışlardır. Hattuşaş 1986 yılında UNESCO’nun “Dünya Kültür Mirası” listesine alınmıştır.

Yazılıkaya

Boğazköy adıyla Sungurlu’ya bağlı bir bucak iken adı Boğazkale’ye çevrilerek 1987 yılında Çorum’a bağlı bir ilçe haline getirilmiştir.

Boğazkale’de günümüze gelebilen eserler arasında; Hattuşaş antik kenti kalıntıları, sur ve kale, Tanrı Teşup Mabedi, Kral Kapısı, Aslanlı Kapı, Yazılıkaya Açıkhava Mabedi bulunmaktadır.
 

Kenthaber Kültür Kurulu