Giresun Sivil Mimari Örnekleri

 
Giresun il merkezinde 1960’lı yıllardan sonra başlayan yeni yapılanmadan ötürü eski evlerin büyük çoğunluğu yıkılmış ve yerlerini beton yapılar almıştır. Bununla beraber Giresun Kalesi’nin güneydoğusundaki Zeytinlik Mahallesi’nde bulunan evler özgünlüğünü korumuştur. Bu evlerin bulunduğu bölge sit alanı olarak ilan edilmiştir.

Günümüzde XIX.yüzyılın sonunda ve XX.yüzyılın başlarında yapılan Cumhuriyet dönemi yapıları ayaktadır. Bu yapılar arasında Hükümet Konağı, Necatibey İlköğretim Okulu, Mehmet Akif Ersoy Ortaokulu, Halk Eğitim Merkez Binası, Özel İdare Binası, Jandarma Komutanlığı, Osmanağa Konağı bulunmaktadır.

Giresun’daki yöresel evler daha çok tarımsal üretim alanlarının bulunduğu yerlerdedir. Bu evler arazi konumundan ötürü bir arada yoğunlaşmamış, bahçeler arasında dağılmıştır. Sivil yerleşimde birkaç konutun bir araya gelmesinden oluşmuş akraba mahalleleri de bulunmaktadır. Bu bölgelerdeki evler tek veya iki katlı olup, dikdörtgen planlıdırlar. Genellikle kapılar doğu yönüne açılmıştır. Bu evlerin en önemli yanı aile bireylerinin bir arada yaşadıkları sofa denilen evin en büyük odasıdır. Ayrıca evlerin yatak odaları, mutfakları, ambarları ve kilerleri de bu sofaya açılmaktadır. Bununla beraber odalar halinde bölünmeyen büyük bir mekandan meydana gelen evler de bulunmaktadır. Bunlarda ana sofada, ince kıl dokumadan veya tahtadan yapılmış bölmeler vardır.

Giresun’da kırsal yerlerde bulunan tek katlı evlerde günlük yaşamın sürdürüldüğü ortak mekan gelenekselleşmiştir. Buralarda mutfak ortaklaşa kullanılır. Yalnızca yatak odaları aile bireylerinin konumuna göre ayrı düzenlenmiştir. Bu odalarda gömme dolaplar bulunmaktadır.

Ağacın yoğun olduğu ormanlık alanlarda evlerin yapımında ahşap kullanımı yaygınlaşmıştır. Özellikle yaylalarda yapılan tüm evler ahşaptandır. Bu evlerin köşelerine yarım geçme, kabaca yontulmuş kütükler yatay olarak üst üste dizilir ve böylece kaba ahşap yığma duvarlar meydana getirilir. Bu tür mimariye ahşap yığma ismi verilmiştir. Üst örtüler genellikle çatılı ve kiremitlidir. Üst örtüye yörede omuz denilen beşik çatı, dört yöne eğimli, dört omuzlu gibi isimler verilmiştir. Bazı köy evlerinde üst örtü hartama denilen ladin çam ağaçlarından yapılmıştır. Giresun’un iç kesimindeki yayla evlerinde kiremit yerine Bedevre denilen ahşap yarmalar kullanılmıştır.

Çoğunlukla eğimli bir alanda bulunan evlerde hava akımını sağlamak ve nemi önlemek için zemin altında boşluklar bırakılmıştır. Aynı zamanda burası yiyeceklerin saklandığı ambar görevini de üstlenmiştir.

Yağışın fazla olduğu ve nemin yoğunlaştığı kıyı kesimlerinde Serander denilen ayrı bir yapıya rastlanmaktadır. Bunlar tüm Karadeniz Bölgesi’nde de yaygındır. Seranderlerde genelde zeminler topraktan ayrılmış, kütükler üzerine oturtulmuştur.

Kenthaber Kültür Kurulu