Tirebolu Genel Bilgi

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Giresun İli’ne bağlı bir ilçe olan Tirebolu, doğuda Görele ve Çanakçı ilçeleri, güneyde Doğankent, Alucra ve Yağlıdere ilçeleriyle Gümüşhane ili, kuzeyde Karadeniz ile çevrilidir. İlçe toprakları dağlık ve engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Doğu Karadeniz Sıra Dağlarının uzantısı olan Giresun Dağları en yüksek kesimidir. İlçe topraklarını bu dağlardan kaynaklanan Harşit (Doğankent) Çayı ile Gelevera (Özlüce) Deresi sulamaktadır. Dağlık kesimleri fındık, kızılağaç, kavak, kayın, karaağaç, kestane, kiraz, gürgen ve ceviz ağaçlarının oluşturduğu ormanlarla kaplıdır. İl merkezine 44 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 867 Km2 olup, toplam nüfusu 37.532’dir.

İlçede tipik Karadeniz ikliminin hakim olup, ortalama sıcaklık 14 derecedir. En sıcak ay Ağustos, en soğuk ay -5 derece ile Şubat ayıdır.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, balıkçılık ve ormancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca tarımsal ürünler, fındık, mısır, patates, çay, elma, armuttur. Yaylalarında hayvancılık ve arıcılık yapılır. Kıyı kesimlerinde balıkçılık yapılmaktadır. İlçede fındık kırma, çay ve kereste fabrikaları vardır. Yer altı kaynakları yönünden zengin olup, bakır, çinko, kurşun, barit, bentonit ve mermer yatakları bulunmaktadır.

Antik Çağdan beri yerleşim alanı olduğu sanılan bölgenin kesin bir tarihi bilinmemektedir. Bununla beraber Antik Çağlarda Grekçe ismi ile Tripolis sözcüğü kullanılmış ve bu isim üç kent anlamına gelmektedir. Bu da Antik Çağda birbirine yakın üç kentin olabileceği izlenimini vermektedir. Daha sonra bu isim Tripolis’te Tirebolu’ya dönüşmüştür.

Tirebolu’nun MÖ.VII.yüzyılda Yunanistan’dan gelen Miletoslu göçmenler tarafından kurulduğu, eski kaynaklarda yazılıdır. Daha sonra yöre Pers, Makedonya, Pontus, Roma ve Bizans dönemlerini yaşamıştır. Tirebolu’da denize uzanan küçük bir yarımada üzerindeki kale Orta Çağ döneminde yapılmıştır.

İstanbul’un Latinler tarafından 1204’te işgal edilmesi üzerine, Trabzon’a kaçan imparator Aleksios Komnenos burada Trabzon Rum İmparatorluğunu kurmuş ve Tirebolu da bu devletin sınırları içerisinde kalmıştır.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra, Orta Asya Türklerinden Çepniler bu bölgeye yerleşmiş ve Bizanslılarla mücadele etmişlerdir. Anadolu Selçuklularından Hacı Emiroğlu Süleyman Giresun’u ele geçirdiği zaman Tirebolu da Trabzon İmparatorluğu ile Selçuklular arasında bir sınır konumunda idi. Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethinden sonra diğer kıyı şehirleri ile birlikte Tirebolu da Osmanlı topraklarına katılmıştır (1461). Osmanlı döneminde Tirebolu bir liman şehri olarak gelişmiştir. Osmanlı döneminde, 1515’te Trabzon sancağına bağlı dört kaleden ikincisi buradadır. Evliya Çelebi, Tirebolu’yu Trabzon’un bir nahiyesi (1640), Kâtip Çelebi de kaza olarak göstermektedir (1732). Bu durumunu uzun süre devam ettiren Tirebolu, ekonomik koşullar nedeni ile bazen Gümüşhane sancağına, bazen de Trabzon’a bağlanmıştır.

XIX.yüzyılın sonlarında Trabzon vilayetinin merkez sancağına bağlı bir kaza olarak yönetilmiştir. I.Dünya Savaşı sonrasında, halkın direnmesi sonucu Rus işgaline uğramamış, ancak Ruslar Harşit Deresi’ndeki savunmayı aşamayınca Tirebolu kasabasını savaş gemileri ile denizden ateş altına alarak yakıp yıkmışlardır. Milli Mücadele sırasında Rum çetecilerinin faaliyetleri ve onlara karşı direnen yerli milisler arasında yörede karışıklıklar olmuştur. Yunanlıların 15 Mayıs 1919’da İzmir’i işgalinden sonra, 19 Mayıs 1919’da Tirebolu’da büyük bir miting düzenlenmiş ve işgal protesto edilmiştir.

Trabzon’un kazası iken, 1920 yılının sonlarında mutasarrıflık haline getirilen Giresun’a bağlanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında; Bedrama Kalesi, Saint Jean Kalesi (Merkez Kale) ve Şaban Kalesi, Şapel Kilisesi (XIX.yüzyıl), Özlü Köyündeki manastır kalıntıları Çarşı Camisi, Selimağa Çeşmesi, ayrıca Hasan Kırlan Çeşmesi, Çatal Çeşme, Zaim Mustafa Ağa Çeşmesi, Karaahmetli Köyündeki Çimenbaba Türbesi, Kovanpınar Köyündeki çeşme, Cami ve Kilise bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.tirebolu.bel.tr adresinden alınmıştır.