Şiran Genel Bilgi

Doğu Karadeniz Bölgesi’nde, Gümüşhane İli’ne bağlı bir ilçe olan Şiran, doğuda Kelkit, batıda Alucra, Kuzeyde Torul, güneyde Refahiye ilçeleri ile çevrilidir. İlçe toprakları Şiran Ovası diye isimlendiriliyorsa da bu alan ovadan çok platoyu andırmaktadır. İlçenin kuzeyinde Tersun dağları doğudan batıya doğru uzanır. Güneyinde Çimen dağları,doğusunda Çilhoroz Dağı yer almaktadır. İlçenin doğusundan batısına doğru, güneyinden geçen Kelkit Çayı en önemli akarsuyudur. Ayrıca Akbulak Deresi, Yukarıkulaca Deresi, Yeşilbük Deresi, Karaca Suyu, Zunzurt Suyu ise Kelkit Çayına dökülen akarsulardır. Deniz seviyesinden 1.311 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 992 km2 olup, 2000 yılı Genel nüfus sayım sonuçlarına göre toplam nüfusu 26.397’dır.

İlçenin iklimi Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgeleri iklimi arasında bir geçiş iklimi özelliği göstermektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçer.

İlçenin ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayalıdır. Yetiştirilen başlıca ürünler, şeker pancarı, buğday, patates, arpa ve elmadır. Az miktarda baklagiller, armut ve vişne yetiştirilmektedir. Son yıllarda sebze ve meyvecilik gelişim göstermektedir. Hayvancılıkta sığır, koyun, kıl keçisi besiciliği yapılmakta olup modern kovanlarla arıcılık da yapılmaktadır. İlçede süt ve boya fabrikası vardır.

İlçenin tarihi ile ilgili bilgiler yeterli değildir. Yöredeki diğer yerleşim alanları dikkate alındığında burada da Hattilerin, Hititlerin, Urartuların, Kimmerlerin, medlerin, perslerin, Pontus Krallığı’nın, Romalıların ve Bizanslıların hüküm sürdüğü sanılmaktadır.Trabzon Rum İmparatorluğu döneminde Kheriana (Kherison) ismi ile tanınan bir merkez idi. Osmanlı döneminde bir süre karaca olarak isimlendirilmiştir. Burasının Selçuklular tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Osmanlı yönetimine Yavuz Sultan Selim’in Akkoyunlularla 1473 yılında yaptığı Otlukbeli Savaşı’ndan sonra geçmiştir.

XVII. Yüzyılda Erzurum Vilayetinin Erzincan sancağı ile Trabzon vilayetinin Gümüşhane sancağı arasında değişik zamanlarda yönetilmiştir. Nitekim Erzurum Kadılığının 1219 tarihli bir mahkeme ilamında ilçenin 200-250 yıllık geçmişi olduğu anlaşılmaktadır. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nden de ilçe merkezinin Erenkaya Köyü’nde olduğu ve daha sonra bugünkü yerine taşındığı anlaşılmaktadır.

Tanzimatın ilanından sonra Erzurum’a bağlanan Şiran, 1839 Osmanlı vilayet kanunu ile Kelkit ile birlikte Erzincan’a, 1865’te yeniden Gümüşhane sancağına bağlanmıştır. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra Bayburt sancağına bağlanmış, Bayburt sancağının lağvedilmesi ile de yeniden Gümüşhane sancağına bağlanmıştır.

Cumhuriyetin ilanından sonra, sancakların il olması ile, Gümüşhane il olmuş, Şiran da 1925’te ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen eserler arasında, Çakırkaya Kaya Kilisesi, Çevrepınar Köyü Kilisesi, Dilekyolu Köyü Kilisesi, Günbatur Köyü Kilisesi, Çanakçı Köprüsü, Tursun Köprüsü, Evren Köyü Camisi, Kavaklıdere Köyü Camisi, Gökçeler Köyü Çeşmesi, Firdevs Hanım Türbesi ile doğal güzelliklerden, Tomaro Şelalesi bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.gümüshane.gov.tr adresinden alınmıştır.