Araç Genel Bilgi

Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Kastamonu İli’ne bağlı olan Araç’ın kuzeyinde Daday, doğusunda Merkez ilçe, güneyinde Çankırı, batısında da Zonguldak ili yer almaktadır. Dağlık bir alanda yer alan ilçenin kuzeyinde Küre Dağlarının uzantıları bulunmaktadır. İlçenin doğu-batı doğrultusunda uzanan bu dağlar 1000-1500 m. yüksekliğinde platolar oluşturduktan sonra güneye doğru alçalır. İlçenin güneyindeki Ilgaz Dağları (2.404 m.) ve batısında da Dikmen Dağları bulunmaktadır. İlçe topraklarını sulayan Araç Çayı, Ilgaz ve Küre Dağları arasındaki çöküntü alanı içerisindeki vadide akar. Ilgaz Çayı ismi ile tanınan bu akarsu Araç ilçesinden geçerken Araç Çayı ismini alır. İlçe sınırları içerisindeki bütün akarsuları Araç Çayı ile Soğanlı Çayı toplamaktadır. Araç Çayı Ilgaz dağlarından inen Obruk, kızıleller ve Süboğ dereleri ile beslenir. Aktaş Deresi Ersük ile birleşerek çoğalır. Kuzeyden güneye doğru akarak Araç Çayı’na karışan dereler ise Avlacık ve Kuzlan dereleridir. Kuzeybatıda Karadere, Daday ormanlarından çıkarak Kayaboğazı mevkiinde Araç Çayı’na ulaşır. Deniz seviyesinden 641 m. yükseklikteki ilçenin yüzölçümü 1.880 km2 olup, toplam nüfusu 4.066’dır.

İlçe topraklarını kaplayan bitki örtüsü orman ağaçlarıdır. İlçenin sınırları içinde tarım alanları dışındaki bütün dağlar ve dağ yamaçları sık ormanlarla kaplıdır. Bu ormanları iğne yapraklı ve yayvan yapraklı ağaçlar meydana getirmiş olup, yayvan yapraklılar daha çok ilçenin kuzeyindeki Karkalmaz sırtlarını kaplamaktadır. Orman ağaç türleri olarak köknar, kayın, meşe ve çam başta gelmektedir.

İlçe, Karadeniz ardı iklim bölgesine girmekte olup, genel olarak karasal iklim hüküm sürer. Yazları sıcak, kışları karlı ve donludur. Yağış genellikle ilkbahar ve sonbaharda yağar. Bu yağış kışın kar şeklindedir.

İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalıdır. Tarım Araç Çayı’nın suladığı alanlarda yapılmaktadır. Başlıca ürünler, buğday, arpa, şeker kamışıdır. Ayrıca sebze ve meyve de yetiştirilmektedir. İlçe ekonomisinde ağırlığı olan ormancılık, ormanların azalmasından ötürü gerilemeye yüz tutmuştur. Göçler nedeni ile nüfus giderek azalmaktadır.

Karadeniz ile, iç bölgeler arasındaki ticari bağları kuran kervanların önemli bir yol güzergahında olmasından ötürü buraya Araç ismi verilmiştir.

İlçe yakınlarındaki MÖ.1132 yıllarına tarihlenen Timanidis isimli antik kentten dolayı yöre tarihinin 3000 yıllık bir geçmişi olduğu sanılmaktadır. Ancak, bu döneme ait yöre ile ilgili arkeolojik kazı ve yüzey araştırması yapılmadığından, bilgi bulunmamaktadır. Tarihi kaynaklara göre yörede Bizanslılar, Anadolu Selçukluları, Candaroğulları hakim olmuştur. 1392 yılında Kastamonu ile birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştır. Ankara Savaşı’ndan (1402) sonra Sinop’ta yaşayan İsfendiyar Bey yöreye hakim olmuştur. Osmanlı birliğini yeniden kurmayı başaran Çelebi Sultan Mehmet İsfendiyar Bey’i kendisine bağlamış ve Candaroğullarının Osmanlılara katılmasını sağlamıştır. Bunun ardından 1461’de Fatih Sultan Mehmet zamanında yöre, kesin olarak Osmanlı toprakları içerisine alınmıştır.

Kaynaklardan, Osmanlı öncesinde önemli bir yerleşim yeri olduğu öğrenilen Araç bu niteliğini Osmanlı döneminde de sürdürmüştür. Şemsettin Sami’nin Kâmüsü’l Âlâmı’nda Kastamonu vilayeti merkez sancağına bağlı bir kaza merkezi olduğu yazılıdır. 1866 yılında Belediye teşkilatı kurulmuş ve ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Kötürüm Beyazıt Camisi, Küre-i Hadid Camisi Tavşanlı Köyü Köprüsü ve Araç Kalesi, Asar Dağındaki Asar Kalesi ile Aşağıkarabüzey Kalesinin kalıntıları bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.arac.beldesi.com adresinden alınmıştır.