Ünye Genel Bilgi

Orta Karadeniz Bölgesi’nde, ordu İline bağlı bir ilçe olan Ünye, kuzeyinde Karadeniz; kuzeybatısında Samsun; batısında Çaybaşı ve İkizce; güneyinde Kumru ve Akkuş; güneydoğusunda Fatsa; güneyinde de yine Kumru ile çevrilidir. Ordu’nun batı kesiminde yer alan ilçe topraklarını Canik Dağlarının Karadeniz kıyısına doğru alçalan uzantıları engebelendirir. Bu dağlık alanların yükseklikleri 1.500 m.yi geçmez. Dağlık alanlarda kayın ormanları bulunmaktadır. İlçenin engebeli arazisi akarsu vadileri ile bölünmüştür. İlçe topraklarını buradan kaynaklanan Akçay, Cudi ve Ceviz Deresi başta olmak üzere küçük akarsular sulamaktadır. Karadeniz’in kıyılarında ince bir şerit halinde düzlükler yer almaktadır. Yalnızca ilçenin kuzeyinde Taşhane Burnu denize doğru bir çıkıntı yapar. Kıyı boyunda Çamlık, Uzunkum, Göleli ve Curi plajları bulunmaktadır.

İl Merkezine 77 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 740 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus sayımı sonuçlarına göre; toplam nüfusu 126.124’tür.

İlçede Karadeniz iklimi hüküm sürmekte olup, yazları sıcak, kışları soğuk geçmektedir. Kış ayları genellikle yağmur ve kar yağışlıdır. Her mevsimde yağış görülür.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, balıkçılık, ticaret ve küçük sanayie dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında fındık, mısır, patates, elma ve armut gelmektedir. Az miktarda yulaf ve buğday yetiştirilir. Ayrıca sebze ve meyve üretimi de yapılmaktadır. Hayvancılıkta; ilçe arazisinin çoğunluğu tarıma ayrıldığından ve otlakların azlığından daha çok ahır hayvancılığı yapılmaktadır. Balıkçılık ilçe ekonomisinde önemli bir yer tutmaktadır. Sanayi kuruluşu olarak ilçede çimento fabrikası, fındık kırma fabrikaları, lastik ve plastik fabrikası, kösele fabrikası, çömlek fabrikaları ve Çataltepe Suyu Şişeleme Tesisleri bulunmaktadır.

Ünye’nin adı Latince ve Yunanca eski metinlerde İnaos, Oenes, Oinoe, Oinoie, Onea, Oenoe, Unieh, Unie, Unia gibi değişik şekillerde geçmektedir. Kuruluşundan bu yana şehrin ismi değişmeden Ünye olarak devam etmiştir.

Ünye yöresi eski bir yerleşim alanı olup, eski çağ tarihi Paleolitik Çağa kadar inmektedir.İlkçağda Khalyblerin Yurdu olan Ünye’nin kıyı kesiminde MÖ.VIII.yüzyılda Miletoslu kolonistler yerleşmiştir. Yazılı tarihlerden öğrenildiğine göre; MÖ.2000’lerde Sinop ile Perşembe arasındaki bölgeye Kaşkalar yerleşmiş ve bunlar Hititlerle sürekli savaşmışlardır. MÖ.XII.yüzyıldan sonra Ünye’nin tarihi konusunda bilgiler yetersizdir.

MÖ.IX.yüzyılda İskitler Kuzey Karadeniz ile birlikte Ünye’yi de ele geçirmişlerdir. Pers ve Makedonya egemenliğinden sonra MÖ.I.yüzyılda Romalılarla Pontus Devleti bölgeyi ele geçirmek için mücadele etmişler ve MÖ.71 yılında Romalılar yöreye hakim olmuşlardır. Bizans döneminde Ünye ve çevresi merkezi Niksar’da olan Pontus Polemoniacus bölgesine bağlı kalmıştır. 733 ve 739 yıllarında yöre Arap saldırılarına uğramıştır. Abbasiler Orta ve Doğu Karadeniz Bölgesi ile birlikte Ünye’yi de (843) ele geçirmişlerdir.

Malazgirt Savaşı’ndan (1071) sonra Anadolu Selçukluları’na bağlı olan Danişmendliler Ünye yöresine hakim olmuşlardır. Selçuklu devletinin yıkılmasından sonra yörede İlhanlı Devleti, Eretna Beyliği, Kadı Burhanettin Beylikleri egemenlik kurmuşlardır. XIV.yüzyılın sonlarına doğru Hacıemiroğulları Ordu’nun bir bölümünde olduğu gibi buraya da hakim olmuşlardır. Fatih Sultan Mehmet’in 1461’de Rum Pontus Devletini ortadan kaldırmasından sonra Osmanlı topraklarına katılmıştır.

XVI.yüzyılın ortalarında, Kanuni Sultan Süleyman’ın kanunnamelerine göre Ünye’nin dahil olduğu Canik livası Sivas eyaletine bağlanmıştı.

XVII.yüzyılda Ünye ve çevresi Celali İsyanlarından etkilenmiştir. Ünye Karadeniz ve Anadolu arasındaki ticaret alım satımının yapıldığı ve gemilerle nakledildiği bir ticaret limanı idi. 1867 yılında yapılan idari taksimata göre Trabzon vilayetine bağlı Canik (Ordu) sancağının 4 kazasından biri idi. Cumhuriyetin ilanından sonra Ordu İline bağlı ilçe konumunu sürdürmüştür.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Çarşı ve Orta Mahalle Kilise kalıntıları, XIX.yüzyılda Ünye Sancak Beyi Süleyman Paşa’nın yaptırmış olduğu Sancakbeyi (Hazinedaroğulları) Sarayı’nın surları, Şeyhnus Evliyası olarak bilinen Türbe, Tiryaki Hasan Paşa Türbesi ve  Ünye (Çaleoğlu) Kalesi, Saray Camisi, Hacı Osman Ağa Camisi, Çifte Hamam, Kaya Mezarları, Sivil Mimari Örnekleri bulunmaktadır.

Kenthabewr Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.ünye.gov.tr adresinden alınmıştır.