Ayancık Genel Bilgi
Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Sinop İline bağlı bir ilçe olan Ayancık, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde Sinop ili Boyabat ilçesi ve Kastamonu İli Taşköprü ilçesi, batısında Sinop ili Türkeli ilçesi ve doğusunda da Sinop ili Erfelek ilçesi ile çevrilidir. İlçe merkezi 202 metre yükseklikteki Maltepe ve Ayantepe ile deniz arasında Ayancık Çayı Vadisinde kurulmuştur. İlçe adını Ayan tepesinden almıştır.
Ayancık’ı doğu-batı doğrultusunda uzanan Küre (İsfendiyar) Dağlarının doğu uzantıları, kuzeyindeki dar kıyı şeridi ve güneydeki yüksek engebeli kesimler ikiye bölmektedir. Karadeniz ile iç kesimler arasında Küre Dağları bir duvar gibi yükselmektedir. Bu dağların yamaçları orman örtüsü ile kaplıdır. Bu orman örtüsü Çangal ve Zindan ormanları olarak isimlendirilmektedir. Kuzey Anadolu sıra dağları üzerindeki Zindan Dağı (1.750 m.) ile Çangal Dağı (1.605 m.) ilçenin en yüksek noktalarıdır.
İlçe topraklarını Küre Dağlarından kaynaklanan irili ufaklı derelerin oluşturduğu Ayancık Çayı sulamaktadır. Ayancık Çayı, geniş bir alanın sularını toplayıp tek kol halinde İlçe merkezinden denize dökülür. İlçede yapay bir göl olan Akgöl dışında doğal veya yapay göl yoktur. İlçenin yüzölçümü 876 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayımı sonuçlarına göre; toplam nüfusu 26.047’dir.
İlçenin doğal bitki örtüsünü ormanlar oluşturmaktadır. Bitki örtüsü çok zengin ve yoğun olup, yükselti kuşaklarına göre farklılaşmaktadır. Kıyı kesiminde yayvan yapraklı orman dokusu, makilik ve fundalıklar ile kültür bitkileri yaygındır. Kıyıdan itibaren yükseldikçe iğne yapraklı ağaç ve bitki türleri yoğunluk kazanmaktadır. Ormanlarda çam, köknar, meşe, gürgen, kayın, dişbudak, karaağaç, ıhlamur, çınar, kestane, kavak çeşitli maki ve çalı türleri yer almaktadır.
İlçede tipik Karadeniz iklimi hüküm sürmektedir. Kışları serin ve yağışlı, yazları kurak ve nemlidir. Yıllık ortalama sıcaklık 14.0 C.dir. En yüksek ortalama Temmuz ayında olup, 22.2 C.dir. Yıllık ortalama yağış 1003,1 mm.dir.
İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık ve küçük sanayie dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında, mısır, keten, meyve, sebze, ceviz ve fındık kestane gelmektedir. İlçede Hayvancılık ve Arıcılık alanında da son yıllarda bir canlılık gözlenmektedir. Balıkçılık ilçe ekonomisinde önemli olup, mevsimine göre Kalkan, Lüfer, Palamut, Mezgit, İstavrit, Barbunya, Kefal ve Hamsi gibi balıklar avlanmaktadır. Küçük el sanatlarını oluşturan keten üretimi ve dokuması ile Ayancık Bürümcüğü adı verilen giysi, halı ve kilim dokuma da ekonomisinde önemlidir.
Sinop’un 1994 yılında Kalkınmada Birinci Derecede Öncelikli İller kapsamına alınmasından sonra ilçede ufak çapta, özellikle tekstil alanında özel sektör tarafından küçük ve orta ölçekli işletmeler açılmıştır. İlçede sanayi kuruluşu olarak, Kereste ve Yonga Levha Fabrikası Ayancık Orman Ürünleri Sanayi ve Tic. A.Ş., Taciroğlu Orman ürünleri Ticaret ve A.Ş. , Ayancık Mobilya ve Ders Araçları Üretim ve Pazarlama A.Ş. ve Yenikonak Köyündeki keten stok durumuna göre faaliyet gösteren Keten İşleme Fabrikası bulunmaktadır.
İlçenin tarihi eski çağlara kadar uzanmaktadır. Antik Çağda Paflagonya bölgesi içerisinde yer alan Ayancık yöresinde Hititler, Miletos göçmenleri, Pontus Rum İmparatorluğu hüküm sürmüştür. XI.yüzyılın sonlarında Danişmendoğulları egemenliğine giren yöre, 1204’te Anadolu Selçuklularının, 1259’da Pervaneoğullarının, 1292’de Candaroğullarının yönetiminde kalmıştır. Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon ele geçirdiği 1461 yılında, Sinop ile birlikte Ayancık da Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Osmanlı döneminde Ayancık ve çevresi Kastamonu’ya bağlı dört kadılıktan biri tarafından yönetilmiştir. Tanzimat’ın ilanından sonra Ayancık ve çevresinde kaza yönetimi kurulmuş ve kaza merkezi olarak da Ayandon (Türkeli) ilçesine bağlı Ayazköyü yapılmıştır.
XIX.yüzyılın başlarında küçük bir yerleşim yeri olan Ayancık, 1860 yılında Ayantepesi eteklerinde İstefan adı ile kurulmuş ve aynı yıl kaza olmuştur. Cumhuriyetin ilanından sonra da Sinop’a bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen herhangi bir tarihi eser olmayıp; Çangal, Akgöl, Karlık Yaylası ve Düdeni, İnaltı Kanyonları, İnaltı Mağaraları ilçenin doğal güzellikleri bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.ayancik.gov.tr adresinden alınmıştır.
