Erfelek Genel Bilgi

Batı Karadeniz Bölgesi’nde, Sinop İli’ne bağlı bir ilçe olan Erfelek, doğusunda Sinop Merkez ilçesi, güneyinde Boyabat ilçesi, batısında Ayancık ilçesi, kuzeyinde de Karadeniz ile çevrilidir. Sinop ilinin kıyı kesiminde yer alan Erfelek engebeli bir arazi yapısına sahiptir. Kıyı şeridinin hemen arkasında yükselen Küre (İsfendiyar) Dağları ilçenin büyük bir bölümünü kaplar. İlçenin güneyine doğru ormanlarla kaplı olan bu dağların yükseltileri daha da artmaktadır. Domuz Dağı, Büyük Dağ ilçenin en yüksek noktalarıdır.

İlçe topraklarını Küre Dağlarından kaynaklanarak, Karadeniz’e dökülen irili ufaklı çay ve dereler sulamaktadır. Bunların en önemlisi kuzey-güney doğrultusunda akarak doğuya yönelen ve ilçe sınırları dışında, Sinop’un yakınlarında Karadeniz’e dökülen Karasu Çayı’dır. Karasu Çayı’nın çevresi düz ve verimli bir ova şeridi görünümündedir. Çatak Çayı ile Kınık Deresi ilçenin diğer akarsularıdır. Deniz seviyesinden 200 m. yüksekliktedir. İl merkezine 30 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 410 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre 13.812’dir.

İlçede Karadeniz iklimi hüküm sürmekte olup, ilçenin kıyı kesimlerinde kışlar ılık, yazlar sıcak ve her mevsim yağışlı olup, yağış miktarı 600-1000 mm.dir. Güneydeki dağlık bölgelerde ise geçit iklimi hakimdir.Yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk ve yağışlıdır. Yağış ortalaması 400-500 mm. dir.

Erfelek’in doğal bitki örtüsünü ormanlar oluşturmaktadır. Bitki örtüsü çok zengin ve yoğun olup, yükselti kuşaklarına göre farklılaşmaktadır. Kıyı kesiminde yayvan yapraklı orman dokusu, makilik ve fundalıklar ile kültür bitkileri yaygındır. Kıyıdan itibaren yükseldikçe iğne yapraklı ağaç ve bitki türleri yoğunluk kazanmaktadır. Ormanlarda kayın, çam, köknar, ardıç, ıhlamur, dişbudak, karaağaç, kestane, su boylarında ise; Kızılağaç, söğüt, kavak, çınar ağaçları vardır. Ayrıca kıyı kesimlerde maki ve çalı türleri yer almaktadır. Bağ ve bahçelerde elma, armut, kiraz, dut, şeftali, fındık, üzüm gibi her türlü meyve ağacına rastlanmaktadır.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve ormancılığa dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında yönelik mısır, buğday, arpa, yulaf, şeker pancarı, kestane, elma, armut, kiraz, erik, vişne, ceviz, fındık, incir, üzüm, dut, döngel, ahududu, çilek, kivi gelmektedir. Ayrıca narenciye ürünü de yetiştirilmektedir. İlçe kestanesi ve kestane balı ile ünlüdür. Hayvancılıkta koyun, sığır, kıl keçisi yetiştiriciliği yanında arıcılık da yapılmaktadır. Kıyı kesimlerinde balıkçılık yapılmaktadır. İlçenin en önemli ekonomik etkinliğinin başında keten üretimi ve pamuklu dokumacılık gelmektedir.

Sanayi kuruluşu olarak; özel sektöre ait parke, kereste, süt ürünleri, orman ürünleri, meyve işletme üniteleri bulunmaktadır.

Erfelek’in eskiçağlara inen bir geçmişi bulunmaktadır. Yöredeki Yama Tepe, Harman tepe, Çiltepe, Kum Tepesi, Kahkültepe, Halil Usta Tepesi, Üvezyanı Tepesi, Ören Tepe, Gavur Tepe, Sarı Mustafa tepesi, Tepecik Üstü, Kıran Tepe Höyükleri İlk Tunç Çağı’nda (MÖ.3000) yörede yerleşim olduğunu göstermektedir. Ayrıca bunlardan Harmantepe Höyük Kalkolitik Çağa, Gavur Tepesi Höyüğü de Geç Frig Çağına tarihlenmektedir. Bu höyüklerde yeterli bir arkeolojik araştırma yapılmamıştır. Ele geçen buluntular daha çok rastlantı sonucudur.

Erfelek yöresinin, MÖ.VII.yüzyılda Miletoslu kolonistler tarafından kurulduğu sanılmaktadır. Bundan sonra yörede Pontus Rum İmparatorluğu hüküm sürmüştür. XI.yüzyılın sonlarında Danişmendoğulları egemenliğine giren yöre, 1204’te Anadolu Selçuklularının, 1259’da Pervaneoğullarının, 1292’de Candaroğullarının yönetiminde kalmıştır. Candaroğulları Beyliği, 1291 ’den 1461 tarihine kadar 170 yıl yörede hüküm sürmüştür. Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon ele geçirdiği 1461 yılında, Sinop ile birlikte burası da Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Osmanlı döneminde Cumayanı olarak bilinen ve köy niteliğinde olan Erfelek, 1876 yılında bucak olmuş ve ismi Karasu olarak değiştirilmiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra 1960 yılına kadar bucak konumunu sürdürmüş, 1960 yılında çevresindeki Erfelek ormanlarından esinlenilerek ismi Erfelek olarak değiştirilmiş ve Sinop’a bağlı ilçe konumuna getirilmiştir.

İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında, çevresindeki höyükler, Himmetoğlu Köyü’ndeki Rumlara ait kalıntılar, Sarıboğa Köyü’ndeki Mağaralar, Kaldırayak Köyü’nde Mağara, Tüneller ve Kilise Kalıntısı,  İlçenin Abdurrahmanpaşa Köyünde Uzuntürbe, Tekke Köyünde Sarıtekke, Balıfakı Köyünde Fakı Türbesi, Sarıkum Köyünde Halil Türbesi, Akçaçam Köyünde Aşık Hasan Türbesi , Kızılcaelma Köyünde Çile Türbesi, Yeniköy’de Akpınar ve Kanlı Türbeler bulunmaktadır. Tatlıca Takım Şelaleleri, Hasandere Şelalesi, Kaçkar, Hacıbey, Gübegüneyi Yaylaları, Kuz Tepesi ve Çukur Yazı ilçedeki doğal güzellikleri olup, ayrıca ilçenin mesire yerleridir.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, www.erfelek.ilcesi.com adresinden alınmıştır.