Erbaa Genel Bilgi

Orta Karadeniz Bölgesi’nde Tokat İline bağlı bir ilçe olan Erbaa, kuzeyinde Samsun’un Çarşamba ilçesi ile Ordu ilinin Akkuş ilçesi, batısında Amasya’nın Taşova ilçesi, doğusunda Tokat’ın Niksar, güneyinde Tokat Merkez ve güneybatısında Turhal ilçeleri ile çevrilidir. İlçe, Kelkit ve Tozanlı çaylarının birleşerek Yeşilırmak (İris) adını aldığı yerde kurulmuştur. İlçe toprakları, kısmen Tozanlı Çayı olmak üzere özellikle Kelkit Irmağı boyundaki bir ova ile bunu çevreleyen dağlık bölgeleri de içerisine almaktadır. İlçenin üzerinde bulunduğu ovanın kuzeyinde Canik Dağının uzantısı olan Karınca Dağı, güneyinde Sakarat ve Boğalı dağları, doğu ve batısında da bu dağların uzantıları yer almaktadır. İlçenin en yüksek noktası kuzeyindeki Killik Tepe’dir (1.546 m.).

Kuzey ve güneydeki bu iki dağ sırasının arasında Kelkit Nehri’nin geçtiği geniş bir çöküntü alanı vardır. Bu alan Türkiye’nin en etkin olan deprem hatlarından biri üzerindedir. Erbaa 1939 Erzincan depreminde büyük zarar görmüş, 20 Aralık 1942 Niksar-Erbaa depreminde de büyük yıkıma uğramıştır. Bunun ardından 26-27 Kasım 1943’te yeni bir deprem ilçeye büyük zarar vermiştir. Bunun üzerine ilçenin güneyindeki Ardıçlık Köyü yöresinde bahçeli deprem tipi evlerden oluşan yeni bir kent kurulmuştur. Erbaa halkı da 15 Nisan 1944’te bu yeni yerine taşınmıştır.

Kelkit Nehri’nin yığdığı alüvyonlardan oluşan Erbaa Ovası ilçenin en büyük ovası olup, aynı zamanda da tarım alanıdır. Bu ova güneydoğuda Niksar Ovası’na, batıda da Taşova’ya açılır.

İlçe topraklarını Yeşilırmak’ın en büyük kolu olan Kelkit Nehri sulamaktadır. İlçenin kuzey ve güneyindeki dağlık alanlardan kaynaklanan irili ufaklı akarsular da bu nehri beslemektedir. Kelkit Nehri ilçenin batısında Yeşilırmak ile birleşir. İl merkezine 71 km. uzaklıktaki ilçenin yüzölçümü 1111 km2.dir. 2000 Yılı genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre toplam nüfusu 45.595’dir.

İlçede Karadeniz İkliminin özelliğini gösteren bir iklim hüküm sürmektedir. Ilıman ve bol yağışlıdır.

İlçe ekonomisi tarım, hayvancılık, sanayii ve ticarete dayalıdır. Yetiştirilen tarımsal ürünlerin başında tütün, üzüm, baklagiller, şeker pancarı, sebze seracılığı, özellikle domates ve pamuk gelmektedir. Ayrıca arpa, buğday, mısır, nohut, mercimek ve ayçiçeği yetiştirilmektedir. Az miktarda da armut, şeftali ve elma yetiştirilir. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Çeki hayvanı olarak kullanılmak ve sütünden yararlanılmak üzere de yaygın biçimde manda yetiştirilmektedir. Kelkit Irmağı’nda da tatlı su balıkçılığı yapılmaktadır. İlçede sanayii kuruluşu olarak, tuğla-kiremit, parke, kabartma, kereste, tekstil ürünlerini işleyen fabrikalar bulunmaktadır. Ayrıca ilçenin en önemli endüstri ürünü olan tütünün bakımı ve işletme işlerinin yapıldığı Tekel Tütün İşletme Müdürlüğü bulunmakta olup, tütün, bakım ve işlemleri yapıldıktan sonra çevredeki sigara fabrikalarına gönderilmektedir.

Yöredeki ilk yerleşimin Hitit döneminde başladığı çevrede, özellikle Kelkit Havzasında yapılan kazılardan anlaşılmaktadır. Hititler, ardından Frigler Kelkit Havzası boyunca MÖ.2000-600 yılları arasında bir çok yerleşim alanı kurmuşlardır. Bu dönemlere ait höyük ve tümülüsler, Horoztepe, Hacıpazar ve Zilhor köylerinin çevresinde görülmektedir.

Antik Çağ tarihçilerinden Strabon, Pontus Krallığı döneminde burasının Fonorova olarak isimlendirildiğini, bölgede çok sayıda zeytinlik ve üzüm bağlarının bulunduğunu, ormanlık bir alan olduğunu belirtmiştir. Nitekim Pontuslular da bu bölgeden Fonorova olarak söz etmişlerdir. Sonraki yıllarda Pontus krallarından VI.Mitridates bu ismin yerine Opotormo ismini vermiştir. Pontus Krallığından sonra yöre Roma ve Bizans egemenliği altına girmiş, 344 ve 449 yıllarındaki depremlerden büyük zarar görmüştür. XII.yüzyılda Danişmenlilerin, Selçukluların eline geçen yöre 1413’te Osmanlı topraklarına katılmıştır.

Osmanlı döneminde 1872 yılında kaza konumuna getirilmiş, 1892’de Tokat sancağına bağlanmıştır. I.Dünya Savaşı’ndan sonra ve Kurtuluş Savaşı sırasında Rum-Pontus çetelerinin saldırılarına uğramıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra Tokat’ın il olması ile onun ilçesi konumuna getirilmiştir.

İlçede tarihi eser olarak; Silahtar Ömer Paşa Camisi (XVII.yüzyıl) bulunmaktadır.

Kenthaber Kültür Kurulu

Fotoğraflar, Erbaa Kaymakamlığı ve Belediyesi web sitelerinden alınmıştır.