Gönen Genel Bilgi

Gönen Dağ Ilıcası

Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölgesi içinde Balıkesir iline bağlı Gönen'in doğusu Manyas ilçesi, kuzeydoğusu Bandırma ilçesi, batışı Biga ve Yenice ilçeleri, kuzeyi Marmara Denizi ve Erdek Körfezi, güneyi Balya ilçesi ile çevrilidir. Deniz seviyesinden yüksekliği 33 metredir. Balıkesir’e 145 km. uzaklıktadır. Gönen Çayı ve onun yan kollarını oluşturan derelerin meydana getirdiği vadi içinde yer almaktadır. İlçe toprakları Gönen Ovası ile çevresindeki alçak tepelerden oluşur.

İlçe sınırları dışında doğan güneybatı-kuzeydoğu doğrultusunda akarak ilçe sınırları içerisine giren Gönen Çayı ilçenin en önemli akarsuyudur. Gönen Çayı Gönen Ovasını, Sarıköy Ovasını ve Tahirovasını sulamaktadır. Yüzölçümü 1.152 km2 olup, 2000 Yılı genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 71.804'tür.

İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık ve turizme yöneliktir. Başlıca tarım ürünleri buğday, arpa, çeltik, domates, mısır, ayçiçeği, fasulye, bakla, pancar tütün ve susamdır. Meyvecilik gelişmiş olup, karpuz ve şeftali meşhurdur. Üzüm ve elma da yetiştirilir. Hayvancılık ilçe ekonomisinde önemli bir yer tutar. En çok koyun ve sığır beslenir. Tavukçuluk ve arıcılık yaygındır. Linyit yatakları önemlidir. Çinkolu kurşun ve kükürt madenleri de bulunmaktadır. Son yıllarda kurulan süt sanayi , çeltik fabrikası , plastik poşet imalathaneleri, kauçuk terlik fabrikası, salça ve konserve fabrikaları, deri işleme imalathaneleri Gönen’ de sanayinin gelişmesini sağlamaktadır. İlçe merkezi ve çevresindeki sıcak sular Gönen'i kaplıca turizmi yönünden önemli bir merkez konumuna getirmiştir. Ayrıca Marmara kıyısındaki yerleşim de turizme etkili olmaktadır.

Gönen'in antik çağdaki ismi Artemea olup, antik çağlarda burada olduğu sanılan Artemis mabedinin yanındaki kente bu isim verilmiştir. Artemea’nın kurulduğu tarih kesin değildir. Ayrıca Gönen kaplıcalarının bulunduğu yerde de Eski Çağ kalıntılarına rastlanmamakla beraber yörede o yıllara ait mezar stelleri bulunmuştur. M.S.VI.yüzyılın ilk yarısında Doğu Roma İmparatorluğunun kentlerinden söz eden Hıerokles’de de Artemia ismi geçmektedir. Gönen'in 12 km. kuzeybatısındaki Sarıköy yanındaki tepenin yamaçlarında da Zeleia antik kenti bulunuyordu. Homeros, İliada’da Zeleia’nın Troia Savaşına savaşçılar gönderdiğini yazmıştır. Ayrıca tarihçi Arrianos da Büyük İskender’in Granikos Savaşı (M.Ö.334) öncesinde burada konakladığını belirtmiştir. Bunun yanı sıra da Zeleia’lıların savaşta, biraz da korkudan İskender’e yardımcı olduklarını sözlerine eklemiştir. Buna rağmen Zeleia gelişmiş bir kent değildir. Ayrıca eski çağlara ait kalıntıları da günümüze gelememiştir.

Güvercin Köprüsü

Gönen yöresi XI.yüzyılda Selçukluların egemenliğine girmiş, daha sonra da Karasioğulları buraya hakim olmuştur. XIV.yüzyılın ortalarında Osmanlı topraklarına katılan kent, Bolu çevresinden buraya göç eden bazı aşiretler tarafından Artemia kentinin kalıntıları üzerine yeniden kurulmuştur. XIX.yüzyılda Kırık ve Kafkasya'dan, XX.yüzyıl başlarında da Rumeli'den gelen göçmenler buraya yerleştirilmiştir.

XIX.yüzyıl sonlarında Hüdavendigâr (Bursa) vilayetinin Karesi sancağına bağlı bir kaza olan gönen 6 Temmuz 1920- 6 Eylül 1922 tarihleri arasında Yunan işgalinde kalmış, İstiklâl Savaşı'ndan sonra ilçe konumunu korumuştur.

Gönen'de tarihi yapı olarak, antik çağa ait kalıntılar, mozaikler Alacaoluk ve babayaka Köylerindeki kale kalıntıları ile Büyük iskender'in yaptırdığı söylenen İskender Köprüsü (Güvercinli Köprü) bulunmaktadır. Yörede ele geçen mozaikler Gönen Mozaik Müzesi' nde sergilenmektedir.

Kenthaber Kültür Kurulu