Tevfik Paşa   (1845-1936) 

Son Osmanlı sadrazamı, Kırımlı Ferik İsmail Hakkı Paşa’nın oğluydu. Davutpaşa 2. Süvari Alayı’nda subayken askerlikten ayrılarak (1865) Babıali Tercüme Odası’na girdi. 1872’den sonra çeşitli dış görevlerde bulundu; bu arada Atina ve Berlin’de elçilik yaptı. 1895’te Hariciye Nazırı oldu. 1908’de II.Meşrutiyet’in ilanından sonra Meclis-i Ayan üyeliğine atandı. 

31 Mart Olayı (13 Nisan 1909) olarak bilinen ayaklanma sırasında istifa eden Hüseyin Hilmi Paşa’nın yerine Sadrazamlığa getirildi (14 Nisan). Ayaklanmayı yatıştırmaya ve Selanik’te toplanan Hareket Ordusu’nun İstanbul’a girişini engellemeye çalıştı. Hareket Ordusu’nun İstanbul’a girerek denetimi eline geçirmesi ve II.Abdülhamid’in tahttan indirilerek yerine V. Mehmed Reşad’ın geçirilmesinden sonra istifa etti (5 Mayıs); daha sonra Londra elçiliğine atandı. Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’na girmesinden sonra İstanbul’a dönerek Meclis-i Ayan üyeliğine atandı. Ahmet İzzet Paşa’nın istifasının ardından ikinci kez Sadrazamlığa getirildi (11 Kasım 1918). Bu sırada I. Dünya Savaşı’ndaki yenilginin ardından Osmanlı topraklarının itilaf güçlerince kısmen işgalini öngören Mondros Mütarekesi (30 Ekim 1918) imzalanmıştı. İtilaf donanması ve Yunan gemileri 13 Kasım’da İstanbul’a girdi. Padişah Aralık 1918’de Meclis-i Mebusan’ı dağıttı. Tevfik Paşa 13 Ocak 1919’da padişaha yakın kişilerden oluşan yeni bir hükümet kurdu. 

24 Subat’ta hükümeti yenileyerek kabineye İngiliz ve Fransız yanlılarını da aldı. Ama bu değişikliklerin Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nı yeterince tatmin etmemesi üzerine 3 Mart 1919’da istifa etmek zorunda kaldı. Paris Barış Konferansı’nda (1919) Osmanlı heyetine başkanlık ettikten sonra 21 Ekim 1920’e Damat Ferit Paşa’nın yerine yeniden Sadrazamlığa getirildi. Bu görevdeyken Ankara Hükümeti’yle ilişki kurmaya çalıştı. 

Ve Londra Konferansı’na (21 Şubat-12 Mart 1921) birlikte katılmayı önerdi, ama Mustafa Kemal’in bunu reddetmesi üzerine konferansta Ankara Hükemeti’ni Bekir Sami Bey, İstanbul Hükümeti’ni ise Tevfik Paşa’nın başkanlığındaki heyetler temsil etti. Tevfik Paşa konferansta Türkiye’nin tek temsilcisini Ankara heyeti olduğun söyleyerek sözü Bekir Sami Bey’e bıraktı. Mart 1922’de hariciye nazırlığı görevini de üstlenen Tevfik Paşa, TBMM’nin 1 kasım 1922’de saltanatı kaldırmasından sonra istifa etti (4 kasım 1922). 1934 soyadı Kanunu’ndan sonra Oktay soyadını aldı.