Bakırköy Genel Bilgi

Marmara Bölgesi'nde, İstanbul İline bağlı bir ilçe olan Bakırköy, batısında Küçükçekmece, kuzeyinde Bahçelievler, kuzeydoğusunda Güngören, doğusunda Zeytinburnu, güneyinde de Marmara denizi ile çevrilidir.

İstanbul'un batı yakasında, düzlük bir alanda kurulmuş olan Bakırköy'de Kartaltepe, Güneşlitepe isimli küçük tepecikler bulunmaktadır. İlçe toprakları doğudan batıya doğru gidildikçe dalgalı bir arazi görünümünde olup, önemli yükseltiler görülmez. Sırtlar genel olarak kuzey-güney doğrultusunda uzanır ve Güney Marmara Denizi'ne doğru eğilimleri azalarak tamamen düz bir alana dönüşür. İlçenin Marmara Denizi’ne olan kıyıları, fazla engebeli olmayıp, geniş koylar ve burunlar şeklindedir.

Bakırköy'ün bulunduğu arazi I.Zamanın Devon devrinde oluşmuş III.Zamanda da yükselerek dalgalı bir arazi konumuna gelmiştir. III.Zamanın sonlarında da bugünkü durumuna ulaşmıştır. XIX.yüzyıldan sonra yöre, jeolojik yönden incelenmiş ve Bakırköy'ün hidrojeoloji önemi üzerinde durulmuştur. Buna göre; toprak yapısının Trakya formasyonu, kumtaşı (grovak), kil taşı, sittaşı ve kireçtaşından oluştuğu anlaşılmıştır. Ayrıca bu toprakların bir çok faylarla kesilmiş olduğu da gözlemlenmiştir.

Çırpıcı, Çavuşpaşa ve Uzundere'nin aktığı kıyı alanları tamamen alüvyonlarla dolmuş, akarsu özelliğini yitirmiştir. Yalnızca eskiden içerisinde tatlı su balıklarının yaşadığı Ayamama Deresi varlığını korumaktadır.

İlçenin yüzölçümü 35 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 208.398'dir. 

İlçenin ekonomisi sanayii, ticaret ve turizme dayalıdır. İstanbul ekonomisinde Bakırköy'ün önemli bir yeri vardır. İlçede bulunan sanayi kuruluşları arasında belli başlıları; Akın Tekstil, Aksu Dokuma, Sümer Holding, Kilim Grubu Mensucat, Emboy İplik A.Ş, Empoy 2 İplik, Bornovalılar Yün İplik, Bakırköy Yün İplik Sanayii, Narin Tekstil A.Ş.'dir. Türk ihraç ürünleri sergileyen Dünya Ticaret Merkezi de ilçe sınırları içerisindedir. İlçe iç ve dış turizm yönünden de önemlidir. Hava, kara ve deniz ulaşımı açısından Türkiye'nin en zengin ulaşımına sahip olan Bakırköy, Uluslararası havacılık alanında faaliyet gösteren Atatürk Havalimanı, İstanbul Giriş ve Çıkış Gümrükleri ile büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Ayrıca Crown Plaza, Hotel Demirköy, Ataköy Tatil Köyü, Polat Rönesans Hotel, Çınar Hotel gibi beş yıldızlı oteller, alış veriş merkezleri, Veli Efendi Hipodromu, restoranlar, klüpler, Ataköy Marina Yat Limanı, Deniz Otobüs İskelesi ile ilçenin olduğu kadar Türkiye ekonomisinde de önemli bir yeri vardır. Fildamı Açıkhava Gösteri Merkezi, Yunus Emre Kültür Merkezi ve Atatürk Kültür Merkezi, sosyal hizmet alanları ve başta Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi olmak üzere sağlık kuruluşları da bunları tamamlamaktadır. Bunların yanı sıra Bakırköy, Hava Harp Okulu, Havacılık Müzesi, özel konutları ve yerleşim alanı olarak da önemli bir konumdadır.

İstanbul'un tarihteki en eski yerleşim alanlarından biri olan Bakırköy'ün geçmişi Roma İmparatorluğu dönemine kadar inmektedir. Bizans'ın Avrupa ile bağlantısını sağlayan, Via Egnetia'nın üzerinde bulunduğu bu yerleşim Hepdemon ismi ile tanınıyordu. İmparator Constantinius döneminde burada yazlık saraylar, kiliseler ve av köşkleri yapılmıştır. 1960'dan önceki yıllarda yapılan kazılarda Bizans'ın en eski kiliselerinden Aiyios Ioannes'in kalıntıları ortaya çıkmışsa da ne yazık ki yapılanma sırasında bunlar yok edilmiştir. Hebdamon Bizans döneminde askeri ve siyasi bir merkez konumunda idi. Bizans imparatorları Hebdemon'a büyük önem vermiş, buradaki yazlık sarayların yanı sıra hamamlar, bahçeler ve havuzlar yaptırmışlardır. Ancak bunlar Bizans'a yönelik Avar, Bulgar, Arap ve XIII.yüzyılda da Latin istilaları sırasında yakılmış, yıkılmış ve yağmalanmıştır. IV.Haçlı Seferi sırasında yöre İstanbul ile birlikte Latinlerin egemenliği altına girmiştir (1203-1261). Bu dönemde tarihi kaynaklarda Hebdemon'dan söz edilmemektedir. Palaiologos döneminde buradan "Makro Hori (Uzun Köy)"  ve  "Makri Köy (Uzak Köy)"”gibi isimler yakıştırılmıştır. Bu dönemde Bakırköy, eski görkeminden uzaklaşmış bir balıkçı köyü görünümünde idi.  XV.yüzyıldan sonra Osmanlılar buraya ilgi göstermiş, yazlık konaklar, köşkler, camiler ve hamamlar yaptırmışlardır. Osmanlı döneminde yerleşim burada yoğunlaşmış ve 1925'e kadar Makri Köy ismi ile anılmıştır. Bu tarihten sonra da Bakırköy adını almıştır. 

XVII. ve XVIII.yüzyıl seyahatnamelerde ve tarihi kaynaklarda Bakırköy geniş yer almıştır. Bu dönemde Müslümanlar buraya yerleşmeye başlamıştır. Sultan II.Mahmut döneminde (1808-1839), bugünkü Ataköy'ün bulunduğu yerde baruthane yapılmıştır. Bu baruthanede çalışmak üzere buraya gelen Ermenilerden ötürü 1844'te ilk Ermeni kilisesi ile mezarlığı yapılmıştır. II.Abdülhamit döneminde yöre tam bir Osmanlı şehri görünümünü kazanmış, İstanbul'un bir kazası konumuna getirilmiştir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Yeşilköy Rus işgaline uğramış ve burada Ayestefanos Anıtını dikmişlerdir. Bu anıt 1914'te halk tarafından yıktırılmıştır. Rusların Yeşilköy'e kadar gelmesinin ardından yapılan Ayestefanos Antlaşması (3 Mart 1878) Yeşilköy'de imzalanmıştır. Bunun dışında İstanbul'daki 31 Mart Olayını bastırmak üzere Selanik'ten gelen Hareket Ordusu Yeşilköy'de toplanmış ve bu isyan bastırılmış, II.Abdülhamit tahttan indirilmiştir.  I.Dünya Savaşı'ndan sonra Fransızlar kısa bir süre yöreyi işgal etmiştir. Bu işgal İstanbul'un 6 Ekim 1923'te kurtuluşu ile sona ermiştir. Cumhuriyetin ilanından sonra kaza konumunu sürdürmüştür. Üç bucağı, dokuz mahallesi ve on yedi köyü bulunuyordu.

1950'den sonra sanayii ve yerleşim olarak gelişmiş, Baruthane arazisine Türkiye Emlâk ve Kredi Bankası Ataköy yerleşim alanı ile plaj ve turistik tesislerini kurmuştur. Aynı dönemde Yeşilköy Hava Limanı genişletilmiş, Londra asfaltı ile bağlantı sağlanmış, Sirkeci-Florya sahil yolu bağlantısı yapılmış, 1955'te Sirkeci-Halkalı elektrikli banliyö treninin işletilmesine başlanmıştır. Bu arada Bakırköy'ün nüfusunun artması, yeni işyerlerinin açılmasından ötürü semte özgü bir çok ahşap konak ve evler yıkılarak ortadan kaldırılmıştır. Hızlı kentleşme bir çok sorunu da beraberinde getirmiştir. Bakırköy ilçesine bağlı olan Küçükçekmece, Bahçelievler, Bağcılar ve Güngören Bakırköy’den ayrılarak ayrı birer ilçe konumuna getirilmiştir. Bu nedenle de Bakırköy'ün nüfusu düşmüş, yerleşim alanları küçülmüştür.

İlçede tarihi eser olarak; Fildamı Sarnıcı (Hebdamon Sarnıcı), Baruthane (XVII.yüzyıl), Çarşı Camisi (1875), Kartaltepe Camisi (1914), Osmaniye Camisi (XIX.yüzyıl), Çarşı Cami Çeşmesi (1875), Yeşilköy Camisi (1909), Şifa Hamamı (XIX.yüzyıl), Hagios Yeoryios Rum Kilisesi, Analapsis Rum Ortodoks Kilisesi, Surp Astvadzadzin Kilisesi, Bakırköy Bez Fabrikası (Bakırköy Pamuklu Sanayii İşletmesi) (1850), Florya Deniz Köşkü (1935), Bakırköy ve Yeşilköy’de bulunan Türk sivil mimarisinden pek az örnekler, Veli Efendi Hipodromu (1913), Zuhurat Baba Türbesi bulunmaktadır. Ayrıca Florya, Yeşilköy, Yeşilyurt ve Ataköy Plajları, kıyı kahveleri, gezinti yerleri ve Atatürk Ormanı ilçenin doğal güzellikleri arasındadır.

Kenthaber Kültür Kurulu