Büyükçekmece Genel Bilgi
Marmara Bölgesi'nde, İstanbul İline bağlı bir ilçe olan Büyükçekmece, kuzey ve batısında Çatalca, doğusunda Bağcılar ile Küçükçekmece, güneydoğusunda Avcılar, güneyinde de Marmara Denizi ile çevrilidir.
Çatalca Yarımadasında yer alan Büyükçekmece lagün gölünün yanında kurulu bir yerleşim merkezidir.
Büyükçekmece Körfezi'nin doğu kıyısında yer alan ilçenin yakınındaki Büyükçekmece Gölü'nün bulunduğu alan eski bir vadi iken, denizin ilerlemesi ile önce koya dönüşmüş, daha sonra da ağız kesiminin bir kıyı şeridi ile kapanması ile göl konumuna gelmiştir. Büyükçekmece'nin bulunduğu alan ve göl jeolojik yapılanmada sarmasiyen kattan kalan kireç taşı, kum ve marnlar ile oluşmuştur. Gölün suları deniz suları ile bağlantısından ötürü de tuzludur. Büyükçekmece Gölü'nün yüzölçümü 12 km2, derinliği ise 0.5-1 ile 3,5 m. arasında değişmektedir.
Büyükçekmece'de tipik Marmara bölgesi ikliminin özellikleri hüküm sürmektedir. Kıyı şehri olması, ılıman ve yumuşak bir iklime sahiptir. İlçenin yüzölçümü 213 km2 olup, 2000 Yılı Genel Nüfus Sayım sonuçlarına göre; toplam nüfusu 384.089'dur.
İlçenin ekonomisi tarım, hayvancılık, balıkçılık, turizm, ticaret ve sanayie dayalıdır. İlçede ve göl çevresinde tarım yapılmakta olup, sebze ve tahıl üretimi yapılmaktadır. Hayvancılıkta büyük ve küçükbaş hayvan besiciliği yapılmakta olup, süt ve yoğurt gibi hayvansal ürünler üretilmektedir. Balıkçılık ilçe ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. İç turizm ilçenin 1950'den sonraki görünümünü tamamen değiştirmiştir. Büyükçekmece ve çevresinde sanayii kuruluşu olarak; tekstil, elektronik, plastik, paslanmaz çelik, ayakkabı, kimya, yedek parça, otomotiv sektörüne ait fabrika ve atölyeler bulunmaktadır.
MÖ.VII.yüzyılda Büyükçekmece'nin bulunduğu yerde Helenler tarafından Athyras isimli bir koloni kenti kurulmuştur. Bundan sonraki Roma dönemine kadar olan tarihi ile ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Bizans döneminde İmparator Iustinianus I. (525-565) yörenin önemini göz önünde bulunarak burada bir köprü yaptırmıştır. Büyükçekmece ve Küçükçekmece çevresinde yapılan arkeolojik araştırmalar önemli buluntuları ortaya çıkarmıştır. Bizans döneminde Büyükçekmece Hunların, Avarların, Peçeneklerin Bulgarların saldırılarına uğramıştır. Bununla beraber yöredeki Bizans egemenliği uzun süre devam etmiştir.
İstanbul'un fethinden önceki dönemde Osmanlılar buraya yerleşmiştir. Osmanlı döneminde Büyükçekmece Trakya ile İstanbul arasındaki ticaret yolu üzerinde bulunuşundan ötürü önemini korumuştur. Evliya Çelebi Büyükçekmece ile ilgili bazı bilgiler vermektedir:
"Çekmece-i Kebir-Eyyup Kadılığına bağlı nahiyelerdendir. Derya ile göl kıyısında bin haneli, bağlı bahçeli, âbıhayat çeşmeli, cüle kiremit örtülü fevkani tahtini mamur haneler olan bir kasabadır. Arazisi vakıftır. Subaşısı, yasakçısı vardır, fakat İstanbula yakın olduğundan yeniçeri serdarı ve sipahi kâhyası yoktur. Deniz kenarında harap bir kalesi vardır. Camilerinden Sokollu Mehmet Paşa Mescidi Mimar Sinan binasıdır. On bir adet büyük kurşunlu hanı vardır. İmareti, medresesi, sıbyan mektebi, çarşı ve pazarı vardır. Abdüsselam medresesi büyük medresedir. Gelene gidene nimeti bol imareti ve mâmur ve müzeyyen hamamı vardır. Mahkeme yanındaki kervansaray bin at alır azim binadır. Abı havası gaayet latiftir. Küçükçekmece ile arası deryadan 12 mildir. Büyükçekmece Gölü'ne yedi adet dere dökülür ki başlıcaları şunlardır: Azatlı deresi, Çatalca deresi, Baba Nakkaş deresi, Koduk Deresi."
Osmanlı döneminde Büyükçekmece köprüsünün başında yeniçeri kolluğu ve bostancıbaşı karakolu kurulmuştur. Burası aynı zamanda İstanbul'a Trakya'dan izinsiz gelenleri önlemek için karakol görevi yapmaktadır. Bu arada Gümrük Eminliği de İstanbul'a kaçak eşya getirilmesini önlemektedir.
Osmanlı Rus Savaşlarında zarar gören göçmenler Büyükçekmece'ye yerleştirilmiştir. 1876 yılında Çatalca Sancağına ilçe olarak bağlanan Büyükçekmece, Çatalca'nın ilçe olması ile birlikte 1926'da Çatalca'ya bağlı bucak konumuna getirilmiştir. Belediye teşkilatı 1958'de kurulmuş, 1987'de Çatalca'dan ayrılarak ilçe konumuna getirilmiştir.
İlçede günümüze gelebilen tarihi eserler arasında; Mimar Sinan yapısı Büyük Çekmece Köprüsü (1566-1567), Büyükçekmece Kervansarayı (Kurşunlu Han) (1455), Fatih Camisi, İmaret Camisi (XV.yüzyıl), Sokollu Mehmet Paşa Mescidi (XVI.yüzyıl), Yusuf Paşa Hamamı (XVII.yüzyıl), Kanuni Sultan Süleyman Çeşmesi (1566), Süleyman Ağa Çeşmesi (1856), Sultan II.Abdülhamit Çeşme ve Havuzu (XIX.yüzyıl), Meydan Çeşmesi (Enver paşa Çeşmesi (XX.yüzyıl), Zeynep Dudu Çeşmesi (1856-1857), Enver paşa Köşkü, II.Dünya Savaşı sırasında yapılmış kazamat ve siperler bulunmaktadır.
Kenthaber Kültür Kurulu
Fotoğraflar, www.bcekmece.bel.tr ve www.yerelnet.org.tr adreslerinden alınmıştır.
